Het werkt niet maar het helpt wel

Dit is de uitspraak die voormalig minister Els Borst deed tijdens het televisieprogramma Zembla op 17 januari 2010, over de werking van de alternatieve gezondheidszorg. Met een aantal schokkende voorbeelden werd aandacht besteed aan de misstanden in deze sector. Door alternatieve therapeuten zijn in de afgelopen periode ca. 40.000 fouten gemaakt, waarvan enkele zelfs met dodelijke afloop.

Door gesprekken met getroffen patiënten en deskundigen probeerde Zembla aan te tonen dat de alternatieve gezondheidszorg niet deugt. Als oorzaak werd aangevoerd dat de inspectie voor de gezondheidszorg niet controlerend optreedt, dat de werkzaamheid van veel behandelingen niet wetenschappelijk is bewezen en dat iedereen zomaar een praktijk voor alternatieve geneeskunde kan starten. Even langs de Kamer van Koophandel en iedere “kwakzalver” kan zo aan de slag.

Voor het gemak wordt vergeten dat de reguliere gezondheidszorg ook veel fouten maakt. Uit onderzoek in 2004 blijkt dat er ca. 70.000 fouten per jaar worden gemaakt, waardoor een groot aantal mensen gedwongen een ziekenhuisopname moet ondergaan, waarvan enkelen zelfs met dodelijke afloop. Om de omvang van de gevolgen in perspectief te zetten: door al deze fouten, uiteenlopend van verkeerde diagnose, onjuiste medicijntoepassing, slechte communicatie bij overdracht, verwisseling van labuitslagen en fouten in computersystemen, zijn jaarlijks drie complete extra ziekenhuizen noodzakelijk om alle mensen na de fouten te kunnen behandelen. Het enige belangrijke verschil is dat de alternatieve zorg niet onder toezicht staat van de inspectie voor de gezondheidszorg en de reguliere zorg wel! Maar of daarmee de resultaten beter zijn is maar de vraag.

De ongenuanceerdheid waarbij gesproken werd over de alternatieve geneeskunde tijdens de uitzending van Zembla getiteld: “Levensgevaarlijke genezers” was ronduit stuitend. Dat verwacht ik echt niet van een kwaliteitsprogramma als Zembla. Alsof alle alternatieve genezers kwakzalvers zijn. Een standpunt dat helaas in onze samenleving maar al te vaak wordt ingenomen. Terwijl er ook hele goede resultaten geboekt worden. Alles over een kam scheren is onjuist en heeft totaal geen zin.

Waar gehakt wordt vallen spaanders en natuurlijk helpen sprekende voorbeelden als het overlijden van Sylvia Millecam na de bemoeienis van Jomanda, niet mee in de beeldvorming en het imago van de alternatieve gezondheidszorg. Maar over de positieve voorbeelden zwijgen alle kanalen, want tenslotte geldt goed nieuws is geen nieuws. Het zijn dan ook maar een aantal extreme voorbeelden die de gehele beroepsgroep in een kwaad daglicht zet.

Vaker dan het aantal fouten worden met alternatieve behandelingen hele goede resultaten geboekt. Mensen zijn vooral tevreden over de persoonlijke aandacht die ze krijgen bij alternatieve therapeuten. Vaak hebben alternatieve therapeuten een beter contact met de patiënt. Hoe vaak voelt u zich niet als nummer behandeld in een ziekenhuis of door een arts of specialist? Het gebeurt maar al te vaak dat patiënten zich tot een alternatieve behandelaar wenden, omdat de reguliere zorg niet tot bevredigende resultaten heeft geleid. Veel meer dan in de reguliere zorg kiezen patiënten zelfstandig voor een therapeut, vaak door hun reputatie en door bewezen resultaten via andere patiënten.

We stevenen massaal af op een behoorlijk zieke maatschappij, enerzijds door de vergrijzing, maar ook door onze steeds individualistischer samenleving en onze consumptieve levensstijl. Volgens het RIVM en het ministerie van VWS loopt het aantal chronisch zieke mensen snel op waardoor binnen een tientaljaren ongeveer 70% van de totale kosten voor gezondheidszorg nodig zal zijn voor deze groep. De Wereldgezondheidsorganisatie spreekt al van "de uitdaging van deze eeuw". Als we niets aan het huidige beleid veranderen dan zal in 2030, om al deze mensen te helpen, ongeveer 25% van de beroepsbevolking in de zorg moeten werken.

Borst zegt zelf dat er nog onvoldoende onderzoek gedaan is naar alternatieve behandelmethoden. En als er al onderzoek naar gedaan is is het niet bewezen dat het werkt. Maar toch hebben heel veel mensen wel degelijk baat bij behandelingen van alternatieve genezers. Gelukkig wordt alternatieve zorg steeds vaker vergoed door de ziektekostenverzekeraars, in het afgelopen jaar 50% meer dan voorheen. Toch is het heel schrijnend dat veel alternatieve zorg niet vergoed wordt, terwijl bepaalde behandelingen goede en zelfs goedkopere resultaten opleveren.

Bewezen is dat mensen die aandacht krijgen al gauw minder klachten vertonen en minder gauw pijn ervaren, dan mensen die als nummer behandeld worden. Hoe vaak gebeurt het niet dat patiënten met vage klachten een behandeling wordt voorgeschreven terwijl een goed gesprek hetzelfde resultaat had kunnen opleveren? Veel van onze problemen zit tussen de oren doordat steeds meer mensen in een isolement raken met lichamelijke klachten als gevolg.

Er ligt een meer dan dubbele winst te behalen als de acceptatie van de alternatieve zorg toeneemt en deze beroepsgroep serieus genomen wordt. Het betreft namelijk een groep mensen die graag in de zorg actief is, veelal als zelfstandig ondernemer in kleinschalige mensgerichte praktijken. Die extra “handjes” zijn een aanvulling op de zorg die we op de lange termijn tekort komen en die mensen uit de reguliere zorg vandaan houden door ze de juiste aandacht te geven. En die vanwege minder overhead tegen lagere kosten kunnen werken, waardoor ze meehelpen de stijging van de kosten voor de zorg te helpen reduceren.

“Echt gevaarlijk zijn de reguliere artsen die daarnaast gaan kwakzalven”, zegt Borst. Alsof die artsen ineens een extra gevaar vormen. Feit is dat aan voorlichting en controle een hoop verbeterd kan worden. Toch neemt dat niet weg dat wij als mens verantwoordelijk blijven voor de keuzes die we maken en dat we zelf moeten blijven nadenken en aanvoelen wat goed voor ons is. Heel veel zou helpen als de alternatieve zorg en de reguliere zorg de handen ineenslaan en samen gaan optrekken, dat zou al een hele stap in de goede richting zijn om de gezondheidszorg in de toekomst beheersbaar te houden.