Pagina's

dinsdag 30 december 2008

Consuminderen is saai!

In deze tijd van kredietcrisis en economische tegenslag moeten we de broekriem een beetje meer aanhalen. Maar worden we daar slechter van? En wordt ons leven daar saaier door?

Regelmatig geef ik lezingen en workshops over duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Daarbij laat ik zien hoe we de laatste decennia zijn omgegaan met consumeren en wat de gevolgen daarvan zijn. Willen we onze kinderen ook nog een leefbare omgeving nalaten zullen we toch wat moeten veranderen aan onze levensstijl. Daarom stel ik altijd aan de orde dat het belangrijk is om op gepaste wijze te consumeren. Toehoorders vertalen dit veelal direct in consuminderen, terwijl ik dat woord nooit gebruik. Laatst merkte een van mijn cursisten, een jonge vrouw, op: “Maar consuminderen is toch ongelofelijk saai!” “Hoezo?”, vroeg ik. Waarop zij antwoordde: “Dan kan je nooit met de mode meedoen, geen nieuwe kleding kopen, je huis niet leuk aankleden.”

Gek toch dat als het gaat om maatschappelijk verantwoord ondernemen en het creëren van een beter milieu, iedereen het er over eens is dat er wat moet gebeuren. Maar als het er dan op aankomt dat we ook daadwerkelijk wat moeten gaan doen, verzinnen we allerlei uitvluchten. Dan is het ineens: niet voor mij, te eng, niet realistisch, niet uitvoerbaar of te saai. Het gaat er dus niet om wat we kúnnen doen maar of de wil er is om er wat aan te doen. Hopelijk heeft de kredietcrisis en de (dreigende) recessie onze ogen geopend en is de wil om er daadwerkelijk iets aan te doen eindelijk voorhanden. Of verschuilt men zich nu juist weer achter de kredietcrisis?

Zorg voor het klimaat
Het is sterk aan te bevelen om zo nu en dan een film te bekijken zoals die van Al Gore. Recentelijk onderzoek wijst uit dat het de laatste twee jaar nog veel harder is gegaan met de klimaatverandering dan voorspeld. Onderzoek van een aantal jaren geleden wees uit dat voor het eind van deze eeuw het ijs op de noordpool zou zijn verdwenen. Echter de laatste onderzoeken geven een heel ander beeld.
Wellicht is al voor de helft van deze eeuw de noordpool ijsvrij, misschien zelfs al binnen 10 jaar! Vandaar ook het politieke geharrewar over de eigendomsrechten van dit gebied. Volkeren die leven van het ijs, zoals in Groenland, worden genoodzaakt hun levenswijze drastisch te veranderen willen ze met de nieuwe situatie kunnen omgaan. Willen wij de ijsbeer niet laten uitsterven en de cultuur van de Groenlandse bevolking behouden dan moet er wat gebeuren. Daarom hebben we absoluut geen tijd meer te verliezen. Dus pleit ik voor bewust consumeren.

Bewust consumeren saai? Ik zou niet weten waarom. Er zijn voorbeelden genoeg die het tegendeel bewijzen. Mijn bedrijf heet Gieser Wildeman, genoemd naar de bekende stoofpeer. Ik heb de naam mede gekozen, omdat ik de boom zelf in de tuin heb staan. Ieder jaar in oktober hebben we een enorme oogst. Samen met mijn man sta ik twee avonden in de keuken om de peren te stoven, die we vervolgens in glazen potten doen. Gezellig, wijntje erbij, genietend van de heerlijke geur uit eigen keuken. Als relatiegeschenk deel ik vervolgens de leuk aangeklede potten voorzien van etiket en bedankje uit aan mijn relaties. Die stellen dat enorm op prijs. En zelf genieten we het hele jaar door ook van de eigen stoofperen.

Dus bewust consumeren is beslist niet saai? Ook mijn kantoor is bewust ingericht met een mix aan gebruikte en nieuwe spullen. Zo heb ik twee hele leuke vergadertafels, die door jonge studenten onderhanden zijn genomen met een verrassend resultaat. De ene tafel is zeer kustzinnig beschilderd en de andere is voorzien van uiterst kritische teksten over de klimaatverandering, zoals: een plastic zakje is in een tel gefabriceerd, gemiddeld 20 minuten in gebruik en duurt 100 tot 400 jaar om in de natuur te worden afgebroken!

Bewust consumeren is een sport
Bewust consumeren kan juist een leuke sport zijn en haalt in ieder geval de creativiteit uit je naar boven. Ook de jeugd van tegenwoordig mag best wat meer gestimuleerd worden. Onlangs vroeg een van mijn kinderen: “Mam, wat voor spelletjes speelden jullie vroeger op de computer?” Na de uitleg dat er nog geen computer bestond in onze kindertijd en dat we maar twee netten hadden op de televisie luidde het antwoord: “Wat saai, wat zielig voor jullie!” Maar wij hebben ons nooit zielig gevoeld. Wij speelden buiten, gingen op ontdekkingstocht, bouwden hutten, voeren in de sloot met een zelfgebouwd vlot en als het regende speelden we een bordspel. Kom daar nu eens om. De jeugd van tegenwoordig is inmiddels ook al ruimschoots verslaafd aan stroom. Ze kunnen zichzelf niet meer vermaken, zijn de weg kwijt zonder mobiel en weten niet meer hoe ze moeten bewegen. Obesitas onder kinderen is mede daardoor een serieus probleem aan het worden.

Wist u dat als iedereen in Nederland één dag in de week geen vlees eet, levert dat dezelfde besparing aan CO2 op als het van de weg halen van een miljoen auto’s. Bewust consumeren kan ook geld opleveren. Dubbelzijdig kopiëren kan een gemiddeld bedrijf al gauw een pallet papier per jaar schelen (wat natuurlijk vooral winst oplevert voor de bomen die hiervoor niet gekapt hoeven te worden).

Een aantal simpele tips om vandaag al mee te beginnen, om het milieu te sparen:
· Neem duurzaamheid op in uw bedrijfsdoelstellingen en handel er bewust naar;
· Gebruik zo veel mogelijk spaarlampen;
· Doe onnodige verlichting en computers uit;
· Eet meer lokale seizoensproducten, dat is vers, lekker en spaart transportbewegingen uit;
· Eet minder vlees;
· Print zo min mogelijk documenten, gebruik het papier aan twee zijden;
· Gebruik duurzame kantoorartikelen, vraag er bewust om, er is meer dan u denkt;
· Reis wat minder met de auto en het vliegtuig, telecommunicatie biedt veel mogelijkheden;
· Gebruik zo min mogelijk verpakkingsmateriaal, of gebruik het vaker;
· Laat je kinderen gewoon weer ouderwets buitenspelen.
Wat is daar nu nieuw aan, dat weten we toch allemaal wel, zult u zeggen! Maar leeft u deze tips al na?

Wil je meer weten hoe je beter met onze aarde kan omgaan en bewuster kan consumeren dan zijn er diverse boeken op de markt. “De kracht om te veranderen” van Margaretha Guidone – Uitgeverij Lannoo, Tielt België. “Je kunt de wereld veranderen” van Ervin Laszlo. Ook een aardig boekje is: “Consuminderen met kinderen” van Marieke Henselmans – Mirananda Uitgevers B.V. Den Haag. Hoe hou je in deze consumptiemaatschappij je dure kinderen betaalbaar. Ook internet biedt vele sites met tips over duurzaamheid.

dinsdag 23 december 2008

Duurzaamheid: ideologie of window dressing?

Duurzaamheid is een modewoord. Iedereen heeft het er over en iedereen doet er wat aan. Maar gaat het hierbij om eerlijke motieven of is het een slechts een lekker marketinginstrument?

Vorig jaar op een bruiloft raakte ik in gesprek met een ambitieuze jongeman van rond de dertig. Vol vuur vertelde hij over het bedrijf dat hij was gestart, nadat hij bij een groot accountancybedrijf het vak had geleerd. Hij ging zich bezig houden met duurzaam beleggen. Mijn interesse was direct gewekt. Na de nodige vragen bekroop mij al gauw het gevoel dat hij geen flauw benul had van de ideologische kant van duurzaamheid. Achteraf gezien gaf zijn “snelle” maar vooral “dure” uiterlijk daarbij ook niet het bijbehorende signaal af, maar daar had ik mij in eerste instantie niet door laten leiden, tenslotte waren we op een bruiloft. Ik kon het gevoel van onechtheid van deze jonge man niet onderdrukken. Intuïtief had ik zo iets van: deze man gaat het niet redden. In mijn achterhoofd speelde nog iets anders: als hij er wel in slaagt in hoeverre sleept hij dan onschuldige mensen mee in zijn “duurzame” doelstelling? De laatste tijd moet ik regelmatig aan hem denken en vraag ik mij af hoe het hem is vergaan in de huidige kredietcrisis.

Eigenlijk is de huidige kredietcrisis een zegen. Nu meer dan ooit beseffen we ons dat er een einde is gekomen aan onze ongebreidelde consumptiedrang. De laatste paar jaar was de wereld al aan het ontwaken, maar was de noodzaak om verantwoord te consumeren eigenlijk nog niet groot genoeg. “Ver van mijn bed, wat moet ik er mee”, hoorde je maar al te vaak. Maar nu onze spaarcenten in gevaar zijn beseffen we ons maar al te goed dat we niet op de ingeslagen weg kunnen blijven voortgaan. Nu is niet meer alleen onze aarde in crisis maar ook onze levensstijl. Nu is het niet meer ver van mijn bed, maar dichtbij in onze eigen portemonnee.

Als een van de initiatiefnemers van een duurzaam ondernemingscentrum heb ik de laatste maanden veel gesprekken gevoerd met mensen en bedrijven over de doelstellingen en de noodzaak van maatschappelijk verantwoorde ondernemen en duurzame productontwikkeling. Niet alleen de jonge commerciële groene belegger heeft een dubieuze doelstelling ook een aantal gerenommeerde bedrijven kunnen er wat van. Onder het mom van “kijk eens hoe duurzaam en groen wij zijn” presenteert het ene na het andere bedrijf een sociaal wenselijke manier van werken en haar omgang met belanghebbenden. Toch zet ik vaak grote vraagtekens bij hun beweegredenen.

Een paar weken geleden zat ik aan tafel met een organisatie die het creëren van een betere wereld als haar motto en dienstverlening heeft gekozen. Na twee eerdere afzeggingen zat ik eindelijk toch met ze aan tafel. Alleen liet de directeur het ten derde male afweten en zat ik onaangekondigd met een vervanger aan tafel. Wederom een ambitieuze jonge man, maar deze keer wel in een verantwoorde outfit. De ambiance ademde een sfeer van duurzaamheid uit dus dat zat wel goed (dacht ik). Een uur later en een illusie armer stond ik weer buiten. Wat is het geval: zij bieden bedrijven programma’s aan voor managers om duurzaamheid te leren in de praktijk. En wel door het uitvoeren van projecten in de ontwikkelingslanden. Bijvoorbeeld het helpen bouwen van een school of een huis voor weeskinderen. De bedrijven betalen daar een stevige prijs voor. En gaandeweg het gesprek bekroop mij steeds meer het gevoel dat het hier ging om “snoepreisjes” voor goedpresterende managers. Daar is natuurlijk niets mis mee, alleen de verpakking geeft heel duidelijk een ander signaal af. En de organisatie verdient er zelf ook dik aan. Ik zat daar aan tafel voor een vorm van samenwerking in het kader van ons duurzame ondernemingscentrum, maar daar hadden ze geen tijd en geld voor. In de ogen van de jonge man las ik iets van: te ideologisch, niet voldoende geld mee te verdienen. Nog nadenkend over ons ontluisterende gesprek, sjeesde de jonge ambitieuze man voorbij in zijn snelle zwarte “jongensauto”….

Maar wat echt het toppunt is van goede sier maken met duurzaamheid: het nieuw tijdschrift Green2. Het introductienummer trok mijn aandacht met de ondertitel: Time to change – van Ego naar Eco, niet vanwege de titel maar vanwege de door de fotoshop gehaalde foto van Wendy van Dijk. Een glossy vol met foute auto’s, dure merkkleding, dure make-up en de veel te dure patserige horloges, en maar oreren over eco en groen. En dan vooral die BN’ers die zich inzetten voor goede doelen. Dit tijdschrift slaat echt de plank volledig mis. Of mis ik soms iets?

Voor veel mensen is duurzaamheid “in de mode”, daar kan je mee voor de dag komen en mee scoren. De commerciële jonge belegger is precies de tegenovergestelde persoonlijkheid van iemand die zich uit ideologische overwegingen met duurzaamheid bezig houdt. Evenals de eigen belang nastrevende BN’er. De belangrijkste elementen voor duurzaam handelen liggen in het verschil tussen de economische principes die al jarenlang gangbaar zijn en de principes die hun opgang doen. Hierbij geldt inderdaad de ommezwaai van ego naar eco.

Oude economische principes:
  • Consumptie bevorderen tot elke prijs via doelbewuste veroudering, druk van reclame en het creëren van kunstmatige behoefte.
  • Mensen aanpassen aan de baan. Starheid, conformiteit.
  • Opgelegde doelstellingen, besluitvorming van bovenaf, hiërarchie en bureaucratie.
  • Competitie, concurrentie, agressie, zaken zijn zaken.
  • Strikte economische motieven, materiele waarden. Vooruitgang beoordeeld naar resultaat en inhoud.

Nieuwe economische principes:

  • Gepaste consumptie, besparen, behouden, recyclen, kwaliteit, vakmanschap, innovatie, uitvindingen ten dienste van authentieke behoefte.
  • Banen aanpassen aan de mens. Flexibiliteit, creativiteit, vorm en beweging.
  • Zelfstandigheid gestimuleerd. Participatie van medewerkers, democratisering. Consensus en gemeenschappelijke doelstellingen.
  • Samenwerking, menselijke waarden belangrijker dan winnen.
  • Spirituele waarden belangrijker dan materieel gewin. Een bepaald materieel niveau is voldoende. Proces even belangrijk als resultaat.

De kredietcrisis toont haarfijn aan dat we ons bevinden op een omslagpunt en het einde van de huidige economische principes in zicht zijn. De mensen en bedrijven die succesvol zullen zijn in de toekomst zijn die mensen en bedrijven die een brug weten te slaan van de oude naar de nieuwe principes. En dat is een zoektocht en een hele uitdaging.

Een tip om op een verantwoorde manier met duurzaamheid om te gaan:
Wees zuiver in je doelstelling, want juist op dit gebied zijn heel veel mensen actief die zo in de gaten hebben dat een bepaalde houding niet authentiek is. Eenmaal door de mand gevallen pak je de draad niet zo makkelijk meer op. Kan je je niet vinden in bovenstaande economische principes of zie je geen mogelijkheden om een brug te slaan begin er dan niet aan.

Meer weten over duurzaamheid, lees het boek: Je kunt de wereld veranderen van Ervin Laszlo.

© Jolanda Verburg 2008

Deze column is eerder gepubliceerd geweest op www.verblijfbijjezelf.info

maandag 22 december 2008

De zakelijke kant van intuïtie

Steeds vaker dringt naast de rationaliteit ook “het gevoel” binnen in het zakenleven. Het is net als de analyse een zeer nuttig instrument voor management om grip te krijgen op de organisatie en zijn omgeving. Toch wordt intuïtie nog niet door iedereen omarmd.

Veel alledaagse handelingen doen wij intuïtief zonder enig rationeel besef of intentie. Maar zodra we deze handelswijze op het werk hanteren wordt het als roekeloos of niet realistisch afgedaan. In het zakenleven wordt intuïtief handelen nog te vaak ver weggestopt, verguisd zelfs. Als het om zakelijk handelen gaat moeten we immers weloverwogen en gefundeerde beslissingen nemen, die moeten we wel ergens op baseren. Dus vertrouwen we op cijfers, modellen, voorbeelden, bewezen strategieën en dat alles voorzien van een goed onderbouwde analyse.

Iemand die aankomt met “onderbuikgevoel” wordt al gauw als zweverig en onrealistisch ervaren. Daar willen we niets van weten. “Daar kunnen we geen besluiten op baseren”, wordt er al gauw gezegd. Maar hoe vaak hebben we niet het gevoel dat wij het beter weten dan de rest, dat het anders voelt dan de cijfers aangeven? Het “onderbuik gevoel” zegt ons iets belangrijks over een te nemen beslissing. Toch conformeren we ons nog te vaak aan de norm ondanks dat het soms anders voelt. Maar willen we niet heimelijk ons eigen pad volgen? Willen we niet als eerste iets ontdekken, faam en roem vergaren, herinnerd worden tot in de eeuwigheid? Hoe kunnen we onszelf overtreffen en boven onszelf uitstijgen? Het daadwerkelijk gebruik maken van onze intuïtie geeft ons deze mogelijkheid.

Waar zit je intuïtie
Wat is nu eigenlijk intuïtie? Je kent vast wel de volgende situatie: je ontmoet iemand voor de eerste en bij de eerste aanblik heb je dat gevoel van “Is deze persoon wel te vertrouwen?”. Maar je kent de persoon niet dus geeft hem/haar het voordeel van de twijfel. Tot het moment dat zich een gebeurtenis voordoet waarbij dat gevoel van die allereerste aanblik zich weer aandient. Dan weet je dat jouw allereerste gevoel juist was. Dat is intuïtie.

Intuïtie komt voort uit de rechterhersenhelft. De kant van onze hersenen die te maken heeft met creativiteit en innovatie, met sociaal gedrag, met sfeer, met beeld en geluid. Intuïtie is een gevoel en daar zit hem nu juist de crux. Gevoel en ratio verdragen elkaar vaak niet als het om zakendoen gaat. In de zakenwereld leven we nog in een duale wereld, waarbij het denken en het voelen gescheiden zijn en waar de dominantie van het masculiene (mannelijke) denken overheerst. Hier overheerst de linkerhersenhelft. Zou het niet geweldig zijn als we beide hersenhelften optimaal benutten?

Bron van creativiteit
Welke voordelen kan intuïtie leveren in de praktijk? Onderzoek wijst uit dat goede leiders vaak gehoor geven aan hun intuïtie. Het is vooral de manier waarop deze leiders mensen benaderen, aansturen en motiveren wat het verschil maakt. Mensen zijn het belangrijkste kapitaal in de hedendaagse kennisorganisaties. Motiveren en binden zijn essentiële elementen in leiderschap, maar ook vertrouwen schenken en eigen zeggenschap stimuleren. Wanneer je je gesteund weet in de organisatie ben je in staat te vertrouwen op je intuïtie en jezelf te overtreffen.

Intuïtie heeft scheppingskracht en vormt de bron van creativiteit. In onze huidige maatschappij is vernieuwing en verandering de norm. Nederland moet het hebben van de kenniseconomie omdat de traditionele economie verdwijnt. Om dit te bereiken moeten we niet alleen gebruik maken van de bekende managementinstrumenten maar moeten we creatief zijn en op een vernieuwende manier aan de slag gaan. De sleutel om dit op een goede manier te doen ligt bij het verbinden van gevoel en ratio. Oftewel het laten samenwerken van de linker- en de rechterhersenhelft.

Oefening baart kunst
Om nieuwe wegen in te slaan en te ontdekken is intuïtie onontbeerlijk. Intuïtie is een kracht die voortdurend informatie genereert en verwerkt en daarmee nieuwe ervaringen opdoet. Dit appeleert aan ons lerend vermogen. Leren is een belangrijk element voor een kennisgerichte creatieve maatschappij. Daarbij hoort ook het feit dat fouten maken mag en zeker niet wordt bestraft, omdat dit het leereffect versterkt. Het is de uitdaging van management om intuïtief leiding te geven met gevoel, passie en aandacht. Die organisaties die in staat zijn om zorg te besteden aan mensen, vertrouwen te geven en angsten weg te nemen, die zullen in de toekomst succesvol zijn.

Hoe kunnen we zelf succesvoller worden door het inzetten van onze intuïtie? De alledaagse dingen in ons privé-leven gaan ons ogenschijnlijk gemakkelijk af, omdat we er veelal niet over nadenken, maar gewoon doen. Om nu ook dit aangeboren talent in te zetten bij onze zakelijke bezigheden geeft ons de mogelijkheden om onszelf te overtreffen en daarmee succesvoller te zijn. “De ervaring leert” en “oefening baart kunst”. Zo ook als het gaat om intuïtie, hoe meer ervaring, hoe beter je intuïtie klopt en hoe meer je er op kunt vertrouwen. Intuïtie is een kwestie van oefenen.

Hier volgen een aantal tips om je intuïtief handelen te vergroten:
· Luister onbevooroordeeld naar je innerlijke stem;
· Voel met je lichaam (je onderbuikgevoel);
· Geef gehoor aan je eerste ingeving;
· Durf oude patronen los te laten;
· Wees bereid te leren;
· Durf fouten te maken, om ervan te leren;
· Durf te vertrouwen op je intuïtie;
· Durf te vertrouwen op jezelf!

Kortom: succes ligt verscholen in het optimaal gebruik maken van de rechter- en de linker hersenhelft en het lef om te handelen naar je innerlijke stem.
Gelukkig zien steeds meer mensen de voordelen in van het niet alleen op cijfers aansturen van een organisatie maar ook op gevoel en dus op intuïtie.

Behoefte aan meer praktische tips dan kan ik je een aardig boekje aanbevelen:
Intuïtief handelen – uw sleutel tot succes! – James Wanless; 2002, Mirananda uitgevers B.V. Den Haag

Deze column is eerder gepubliceerd op http://www.verblijfbijjezelf.info/ in september 2008

donderdag 18 december 2008

Wat is het doel van mijn blogs?

Met mijn blogs wil ik bewustwording creëren. Niet mensen iets opleggen, maar een zaadje planten, wat op het moment dat het rijp is tot bloei gaat komen. Nieuwe ideeën en ontwikkelingen moeten niet als revolutie in de wereld worden neergezet, dat werkt vaak contraproductief, maar veel meer als een evolutionair proces. Dan heeft het kans om te ontkiemen. Met mijn blogs probeer ik input te geven aan de ontwikkeling van onze memes. Deze term is ooit gelanceerd door Richard Dawkins in zijn boek: The selfish gene. Daar waar onze genen de basis zijn van ons biologisch evolutieproces, zo vormen de memes de basis van ons culturele evolutieproces.

Wat ik uiteindelijk wil bereiken is het meewerken aan een mooiere, eerlijkere, menswaardigere wereld. En dat hoeft helemaal niet moeilijk of ingewikkeld te zijn. Het is zelfs kinderlijk eenvoudig: want het begint bij jezelf, bescheiden in je eigen omgeving. Zeg niet dat jouw mening of jouw bescheiden actie geen bijdrage levert, want dat is niet waar. Alle kleine beetjes helpen. Wat jij de kosmos inzendt wordt absoluut gehoord, want het wordt onderdeel van de memes.

In mijn blogs wil ik vooral aandacht vragen voor het verbeteren van het werkklimaat met uitstapjes naar het sociale klimaat in de maatschappij. Werk is zo’n belangrijk onderdeel van ons totale leven, dat het wel zinvol of in iedere geval vreugdevol moet zijn, willen we de balans van een prettig leven niet negatief laten uitslaan. Helaas is werk voor velen een noodzakelijke bezigheid waar te weinig vreugde aan wordt beleefd. Daarom is het mijn ambitie om werken leuk te laten zijn. Zelfs zwaar en smerig werk kan op een leuke manier worden gedaan. In veel bedrijven is het treurig gesteld met het sociale klimaat en de cultuur, terwijl uit onderzoek blijkt dat mensen en bedrijven die met plezier werken veel succesvoller zijn.

“Verbeter de wereld en begin bij jezelf” is een bekende uitdrukking, het is mij met de paplepel ingegeven. Het begint al in de wieg en in het gezin, het gaat verder via het onderwijs en naar de werkplek en houdt pas op als je je laatste adem uitblaast. Sociaal zijn begint bij je zelf, maar doen we vooral samen. Mahatma Gandhi heeft ooit een nog mooiere slogan uitgesproken:
“Wees de verandering die je in de wereld wilt zien!”
Dit motto heb ik als mijn levensmotto bestempeld. Ik begin bij mijzelf.