Pagina's

zaterdag 22 maart 2014

Wat is de aarde waard?

Vragen we ons wel eens af wat de waarde is van het landschap? Of liever nog wat de waarde is van onze planeet? In de afgelopen 250 jaar is de aarde een bron van economische groei geweest. Inmiddels weten we dat deze bron niet onuitputtelijk is. Welvaart kent zijn prijs. Wat is de waarde die overblijft?

Eigen foto: Hoogstamboomgaard april 2011

Begin maart 2014 werd ons gezin ’s morgens vroeg wreed opgeschrikt door het geluid van kettingzagen. Op zich niets vreemds want in de wintermaanden worden regelmatig bomen gesnoeid. Toch klonk dit anders, dus gingen wij poolshoogte nemen. Wij waren met stomheid geslagen toen wij vernamen dat de dertig jaar oude hoogstam kersenboomgaard van zo’n 70 bomen bij ons aan de overkant volledig zou worden gekapt.

De kap van deze karakteristieke boomgaard valt niet te rijmen met de acties die Landschapsbeheer Gelderland de afgelopen jaren in het Rivierenlandgebied heeft uitgevoerd. Subsidies worden verstrekt voor herstel en behoud van de cultuurhistorische hoogstamboomgaarden, het landschap waar het gebied zo om bekend staat. Waar ieder voorjaar bussen vol mensen naar toe komen om de bloesem te bewonderen. De toeristische trekpleister van de Betuwe.

Economische waarde
Ook wij hebben met subsidie een aantal hoogstamfruitbomen aangeplant op onze grond. Stimulering is nodig omdat inmiddels de meeste fruitboeren overgestapt zijn op laagbouw boomgaarden omdat de hoogstambomen lastig te oogsten zijn. Bekeken vanuit de fruitteelt is de economische waarde van hoogstamboomgaarden laag, terwijl de economische waarde vanuit de toeristenindustrie bezien juist hoog ligt. En dan hebben we het nog niet over de waarde die bomen hebben voor de atmosfeer en de gezondheid.

Op die dag, begin maart, heb ik hemel en aarde bewogen om de kap tegen te houden. Zonder effect. Voor het eerst in mijn leven voelde ik de pijn, de angst en de wanhoop, zoals de mensen in het Amazonegebied dat moeten voelen als de bulldozers oprukkende om het regenwoud te kappen. Nooit eerder heb ik mij zo volkome verbonden gevoeld met de natuur. Nu twee weken later ben ik er letterlijk ziek van. Dat dwingt je tot nadenken.

Groene vingers
Ik ben altijd al gek geweest op natuur, vooral op het verzorgen en kweken van planten en tuinieren. Ik herinner mij nog goed, jaren geleden toen ik alleen maar een balkon had, dat mijn benedenbuurman zei: “Buurvrouw hoe doet u dat toch die mooie volle bakken met hanggeraniums?” Toen pas werd ik mij bewust van mijn groene vingers. Ik heb ook altijd planten in huis. Als ik ergens kom waar ik mij niet thuis voel realiseer ik mij altijd dat er geen planten zijn. Planten zuiveren de lucht en zorgen voor positieve energie. Zonder planten kan ik niet leven, zo voelt dat voor mij.

Waarom greep mij de bomenkap zo aan? Omdat ik mij zo bewust ben van het feit dat wij vervreemd zijn geraakt van de natuur en geen band meer hebben met het landschap. Dat kinderen liever binnen zitten met hun elektronische apparaten dan te ravotten in het bos, slootje te springen in het weiland en hutten te bouwen in stokoude bomen. Ik realiseer mij des te meer dat wij de natuur alleen gebruiken als productiemiddel en dat wij daarmee onze gezondheid op het spel zetten.

Gaia-hypothese
De Engelse wetenschapper James Lovelock ontwikkelde eind jaren ’60 de Gaia-hypothese, waarbij de aarde beschouwd word als een zelfstandig functionerend leven organisme. De oude Grieken noemde haar Gaia, de godin van de aarde, de oudste en grootste godheid van de Griekse mythologie, ontstaan uit de Chaos aan het begin der dingen. Jarenlang werd Lovelock niet serieus genomen, maar inmiddels kan de wetenschap zijn bevindingen alleen maar onderschrijven.

Als inderdaad de aarde een levend organisme is dat bestaat bij de gratie van een zekere balans tussen de atmosfeer en alles wat er op leeft dan is het niet vreemd dat de aarde in opstand is, zich uitend in stormen, orkanen, aardbevingen en weersveranderingen. Wij zijn te ver gegaan met de uitputting van moeder aarde. Wij halen van alles uit de aarde en stoken het op waardoor het subtiele systeem van Gaia onder druk staat. En we blijven ons afvragen of de klimaatverandering door menselijk handelen is ontstaan, terwijl moeder aarde tegensputtert.

Onze gezondheid staat op het spel
Voor het produceren van voedsel en het kappen van bomen ontstaat erosie. Deze aantasting van bovenste laag van de aarde is als het blootleggen van de huid van moeder aarde. Wij zijn haar gaan beschouwen als een onuitputtelijke bron aan grondstoffen. Helaas is het einde van deze onuitputtelijke bron in zicht. Niet alleen de grondstoffen raken op maar ook hebben we onze zuivere lucht ingeruild voor smog en fijnstof. En wat dan? Kunnen we dan nog bestaan?

Als we goed om ons heen kijken dan zien we wat het ons kost. Ziekenhuizen liggen vol met mensen die het contact met de natuur en de aarde zijn kwijt geraakt. Is het gek dat naar mate een land welvarender wordt de kanker volksvijand nummer 1 wordt? Voor een beetje geld wordt de natuur vernietigd, worden bomen gekapt en wordt een landschap geplunderd. Maar daarmee doen wij onszelf onbewust veel tekort. We realiseren ons niet wat de waarde is van onze aarde.

Eigen foto: zelfde plek, gerooide hoogstamboomgaard, maart 2014

We zijn allemaal één
Toch ben ik een optimist. De aarde bestaat al 4,6 miljard jaar en heeft zich na iedere crisis weten te herstellen. Ook ik kan de verstoorde relatie met de boomgaard aan de overkant te boven komen. Hoewel het pijn doet dat ik iedere dag geconfronteerd wordt met de gehavende natuur, heeft het mij ook wat opgeleverd. Ik heb mij nooit eerder zo sterke verbondenheid gevoeld met de natuur als de afgelopen weken. Het besef dat wij allemaal één geheel zijn is nooit eerder zo sterk geweest en raak ik nooit meer kwijt.

Een constatering: Het is vandaag precies 12 jaar geleden dat ik op deze plek ben komen wonen! Het laat mij niet meer gaan.

donderdag 6 maart 2014

De rol van Europa

De komende Europese verkiezingen worden met veel scepsis tegemoet getreden. Gevoed door de uitlatingen van Wilders en diverse anti-Europa partijen zien veel mensen Europa niet meer zitten. Zelfs de economen zijn het er niet over eens of de euro nog wel bestaansrecht heeft. Zijn we niet gewoon op zoek naar onze rol als Europa?

Alsof de Koude Oorlog weer helemaal terug is, worden op het  Oekraïense grondgebied de machtsverhoudingen in de wereld weer eens getest. Met aan de ene kant de VS met Barak Obama aan het hoofd en aan de andere kant Vladimir Poetin die in Rusland al jarenlang de touwtjes in handen heeft. En dat met Europa er tussenin.

Vanuit ons perspectief is Poetin, de machthebber van de voormalige Sovjet Unie, niets meer en niets minder dan een autocraat in een democratisch jasje. Dat hij ‘legitiem’ herkozen is roept al veel vraagtekens op. Iedereen kon zien dat Poetin zijn vazal Dmitri Medvedev even tijdelijk in het zadel had gezet als president om na diens termijn gewoon weer zelf verder te regeren. Wij kunnen ons dat niet voorstellen en ons daar boos over maken, maar het helpt niets. Ieder volk krijgt de leider die het nodig heeft.

In het Vrije Westen begrijpen wij eigenlijk totaal niet wat het inhoudt om in een communistisch regime te leven. Burgers die opgegroeid zijn met controle van bovenaf, die niet geleerd hebben zelfstandig te denken en te handelen, die geleerd hebben om angst te hebben voor de machthebbers, zij weten niet beter. Alleen de burgers van de voormalige Sovjetstaten en Oost-Duitsland weten wat dat betekent. De Russische burgers zien Poetin, zij zien Rusland en zij willen net als de VS het machtigste volk ter wereld zijn. Toch?

Je kunt je serieus afvragen wat de rol van de VS is. Klopt het wel dat de VS omwille van de democratie overal ter wereld zijn stempel op wil drukken? Klopt het wel dat de VS ingrijpt als het ergens niet goed gaat in de wereld? De problemen in de Oekraïne spitsen zich toe op de Krim maar laten haarfijn zien dat ingrijpen door het buitenland niet altijd de juiste weg is. Het merendeel van de bevolking van de Krim is pro-Russisch en wil helemaal geen inmenging door de VS of de VN.

Maar de belangen van de Oekraïne zijn groot. Dat er meer achter zit dan alleen de rechten van de burgerbevolking blijkt uit de duikvlucht die de beurskoersen begin maart hebben gemaakt en de stijging van de gasprijzen. Draaien niet alle conflicten altijd om grondstoffen en energie?

Tja wat moet je dan als eerzame burger levend in het Westen in luxe en vrijheid? Heeft stemmen voor de Europese verkiezingen nog wel zin? Doet Europa er eigenlijk wel toe? De conflicten in Oekraïne laten zien dat stemmen wel degelijk zin heeft, want alleen als wij, de burgers van Europa, onze steun betuigen aan Europa, geven we het Parlement de macht die het nodig heeft om de stabiliteit in de wereld te bevorderen. Wij kunnen als individuele landen (zeker zo’n klein land als Nederland) niets bereiken in ons eentje.

Of we nu willen of niet Europa maakt deel uit van het conflict tussen Oost en West. We kunnen hierin een belangrijke rol innemen. Door te tonen dat we eensgezind zijn laten wij zien dat Europa krachtig is. Alleen daarmee kunnen we in dit conflict respect afdwingen van Rusland. Als een krachtige partner kan Europa de rol van bemiddelaar innemen en eensgezindheid bevorderen in het Europese continent.

En wat kunnen we verder leren uit dit conflict? Dat we nog altijd veel te afhankelijk zijn van de dominantie van bepaalde naties die grondstoffen bezitten die wij zelf niet of te weinig hebben. Daarom moeten we naast onze bemiddelende rol eensgezind investeren in alternatieve energiebronnen, want zonder energie geen leven.


Meer teruglezen over het conflict, lees hier.