Zelfredzaamheid

Wat is er nu mooier dan te leven op jouw manier, volgens jouw eigen normen en waarden in het tempo dat jou het beste past. Dat is toch hetgeen we ons hele leven nastreven? Waarom lijkt dat vaak zo ver weg?

Misschien is niet iedereen in onze samenleving in staat om zelfredzaam te zijn, maar de behoefte om zelf te bepalen hoe we ons leven inrichten wordt als een belangrijke waarde gezien. Toch worden we behoorlijk belemmerd in dit streven. Al jaren pleit de overheid voor zelfredzaamheid van de burger. Helaas biedt de ingewikkelde wet- en regelgeving, waardoor onze samenleving onnodig complex is geworden, niet de mogelijkheden om dit tot uitdrukking te brengen. Ook onze calvinistische achtergrond hindert ons om zorgeloos in het leven te staan. Het heilige moeten staat de onbezorgdheid veelal in de weg.

Om zelfredzaam te zijn is het niet alleen noodzakelijk om onze omgeving minder complex te maken, ook ons denken moet veranderen. We zullen vooral zelf moeten gaan nadenken. Hiervoor is het nodig dat onze eigenwaarde wordt opgekrikt zodat we op ons eigen oordeel kunnen afgaan. Want alleen als we onszelf vertrouwen zijn wij in staat op eigen initiatief iets tot stand te brengen.

Het begint bij de opvoeding
Opvoeding heeft een belangrijke invloed op de manier waarop we in het leven staan. Hierbij speelt vooral de ideologische en sociale achtergrond een rol. Zelf kom ik uit een gereformeerd milieu waarin de dogma’s nog altijd voelbaar zijn. “Zo hoort het en niet anders” is een onuitgesproken lijfspreuk in mijn familie. Om 10 uur is het koffietijd. Kom je om 11.00 uur bij familie op bezoek dan heb je pech want dan is de koffietijd voorbij en is een glaasje water of iets fris het enige dat rest. En waag het niet om koffie te vragen….

Zich niet willen, of liever kunnen, verplaatsen in een andere manier van leven dan hetgeen we kennen is een belemmerende factor om te veranderen. Als wij

zelfredzaamheid niet hebben meegekregen in onze opvoeding dan is het lastig om je dat eigen te maken. Zelf heb ik dat geleerd door regelmatig mijn neus te stoten. Gewend om naar autoriteit te luisteren was ik aanvankelijk helemaal niet gewend om zelf de touwtjes in handen te nemen.

Het digitale tijdperk
De industriële revolutie heeft ons vervreemd van het vertrouwen in onszelf. Vanaf de gang naar de fabriek hadden we geen eigen zeggenschap meer over wát we doen en hóe we iets doen. Eigen initiatief werd namelijk niet op prijs gesteld. Omwille van de welvaartsgroei waarvan we allemaal hebben geprofiteerd hebben wij onze zeggenschap opgegeven.

Door de digitalisering van de maatschappij is verandering zichtbaar in het werk en de samenleving. De laatste jaren is het nieuwe werken (HNW) sterk in opkomst. Dit vraagt andere vaardigheden dan het werken in het industriële tijdperk. Hierbij wordt juist wel een beroep gedaan op onze menig, ons inzicht en onze creativiteit. Vooral ook het toenemend aantal zelfstandigen draagt daaraan bij.

Verbinden en respecteren
De omschakeling ligt vooral op het vlak dat werk niet slechts een noodzakelijk kwaad is, waar we ons ding doen en verder niet. Werk heeft ook een sociaal aspect en kent een individuele component waar zelfontplooiing deel van uit maakt. Werk is nu veel meer verbonden met wie we zijn als privépersoon. In de nieuwe manier van werken gaat het er vooral om dat we samenwerken. Om dat op een goede manier te doen is het noodzakelijk dat we transparant en oprecht zijn en echt contact maken zodat we elkaar kunnen vertrouwen.

Om aan de toekomstige eisen tegemoet te komen zal in het onderwijs ook nog een hele slag gemaakt moeten worden. We zullen de jeugd niet alleen moeten bijbrengen hoe met de digitalisering om te gaan, maar vooral om uit te gaan van eigen kracht en het respect voor de ander. Zo moeten we leren dat fouten maken is toegestaan omwille van de leerervaring. Want we zullen vooral samen op zoek moeten gaan naar nieuwe oplossingen.

Voorwaarden
Met het nieuwe werken begint dus het tij te keren. Maar toch hebben we ook hier nog een lange weg te gaan. Ik kom nog teveel bedrijven tegen die moeite hebben om te veranderen. En door de huidige economische crisis zijn medewerkers ook niet altijd bereid hun baanzekerheid op het spel te zetten door veranderingen door te drukken.

Wat moet er gebeuren om zelfredzaam te worden:
• De overheid moet complexiteit en regeldruk verminderen;
• Werkgevers moeten werknemers het vertrouwen geven;
• Het onderwijs moet meer ruimte geven aan experimenteren en stimuleren van creativiteit;
• Wij moeten ons realiseren dat ieder individu uniek en waardevol is.

Pas als aan deze voorwaarden is voldaan krijgen we zeggenschap over onszelf en slaan we de weg in om zelfredzaam te zijn. Het is vooral een kwestie van samenwerken tussen burger, werknemer, overheid en werkgever.