De productiefactoren van de toekomst

Hebben we niet allemaal op school geleerd dat er drie productiefactoren van belang zijn in het economisch handelen, te weten: arbeid, grond en kapitaal. De komst van internet heeft zo’n enorme impact dat het drie nieuwe productiefactoren tot gevolg heeft: kennis, creativiteit en relaties.

De manier waarop de productiemiddelen worden aangewend en de samenstelling van de juiste combinatie bepaalt het concurrentievoordeel voor een onderneming. Basisstof economie op school waarvan miljoenen leerlingen ooit kennis namen. Als student dringt het pas veel later tot je door wat dit eigenlijk betekent. Toch hoop ik dat er op dit moment een ander geluid te horen is tijdens de economielessen. De wereld is de laatste jaren namelijk drastisch veranderd.

We werken nog steeds niet op een nieuwe manier
Na het industriële tijdperk zijn we in de jaren ’90 aanbeland in het digitale tijdperk. De komst van de PC in de jaren ’80 heeft veel handmatig werk geautomatiseerd, waardoor de arbeidsproductiviteit met sprongen vooruit ging. Met de komst van internet ging helemaal een wereld voor ons open en lagen de ongekende mogelijkheden aan onze voeten. Toch hebben we nog niet voldoende de vruchten geplukt van wat het digitale tijdperk ons biedt. We kunnen hooguit wat makkelijker en sneller communiceren dan voorheen.

Het merendeel van de hedendaagse managers zijn niet opgegroeid met internet. De meesten hebben de PC zien komen en tijdens hun carrière pas kennis gemaakt met internet. Daardoor zijn de PC en internet ingepast in de manier van werken en niet andersom. Helaas moeten we constateren dat ondanks het massale gebruik van internet en ICT de meeste bedrijven nog georganiseerd zijn op de manier zoals gebruikelijk was in het industriële tijdperk. Hiërarchisch aangestuurd met minimale eigen inbreng.

Vernieuwing hangt in de lucht

Toch zien we allerlei publicaties en bewegingen ontstaan over het nieuwe werken. Een kentering is zichtbaar en voelbaar. Vooral jongere of technisch georiënteerde bedrijven beginnen het licht te zien en beginnen te experimenteren. De jongere generatie werkers – de Digital Natives – die wél opgegroeid zijn met internet gaan er heel anders mee om. Voor hun heeft de PC en internet altijd al bestaan. Niets nieuws onder de zon.

Het belangrijke verschil met de oude manier van werken is dat de mens leidend is geworden en niet de technologie. Natuurlijk was de mens in het productieproces aanwezig in de vorm van arbeid, maar daar hield het ook direct weer bij op. De mens als individu met al zijn bijzondere eigenschappen werd niet op die unieke eigenschappen aangesproken. Vandaar ook de nieuwe productiefactoren: kennis, creativiteit en relaties, typisch menselijke aspecten.

Kennis, creativiteit en relaties
Willen we de druk van de opkomende economieën (India, China, Brazilië) het hoofd bieden zullen we ons volledig moeten richten op deze nieuwe productiefactoren. Wie niet sterk is moet slim zijn. Nederland heeft altijd voorop gelopen in ondernemerschap en kunstzinnigheid. Laten we die eigenschappen weer massaal inzetten. Laten we nu echt de kenniseconomie worden die we al jaren beogen te zijn.

Eurocommisaris Kroes riep tijdens de ICT Delta 2010 op om vooral te investeren in kennis van ICT. Als we kennisontwikkeling en creativiteit bundelen en onze relatienetwerken optimaal inzetten, o.a. via Social Media, zijn we in staat om nichemarkten aan te boren en te ontginnen. Hiermee kunnen we de concurrentie voorblijven. Wie voorop loopt domineert de markt, trekt de early adaptors aan en kan de prijs bepalen.