Pagina's

woensdag 11 november 2015

Groene belastingen

Er zijn grote veranderingen nodig om ons economisch systeem bestendig te maken voor de 21e eeuw. Beleidsmakers weten dat maar tot actie is het nog niet gekomen. Terwijl de oplossingen er zijn. 

Groen beleggen is inmiddels niet meer iets waar we onze wenkbrauw over optrekken. Groene belastingen daarentegen wel, want waar gaat dat nu weer over? Op 19 oktober 2015 vond in Utrecht een discussieavond plaats over ‘Groene Belastingen’ georganiseerd door het Platform Duurzame en Solidaire Economie (DSE). Heel veel nieuws heb ik die avond niet gehoord omdat ik al jaren in allerlei gremia met dezelfde onderwerpen bezig ben, waaronder de politiek bij De Groenen. Ik heb er al menig blogje aan gewijd en diverse presentaties over gegeven, maar het was goed dat het weer eens op een rij gezet werd.

Wat opviel aan de deelnemers aan de discussieavond was het grote aantal gepensioneerden. Leeft het alleen onder deze groep? Ik hoop van niet. Maar het gebrek aan belangstelling van jongeren en de bestuurders van vandaag is een teken aan de wand. Ook het platform DSE kan wel wat nieuw jong bloed gebruiken, liet de organisatie weten. Zelf vind ik het tekort aan vrouwen in de discussie alarmerender.

Discussie over waarden
De inleider Frans van der Steen van het platform DSE viel direct met de deur in huis. Bij groene belastingen moeten we denken aan belasting die geheven wordt op hetgeen onze leefomgeving nadelig beïnvloed. Dan kom je al gauw uit bij duurzaamheidsaspecten, maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en de gevolgen van ons consumptiegedrag, de CO2-uitstoot, klimaatverandering en de aantasting van het milieu en onze aarde.

Groene belastingen zijn niet nieuw, denk maar aan milieuheffingen, maar er is nog een andere vorm: de Belasting op Onttrokken Waarde (BOW). Dat houdt in dat alles wat de grond uitkomt zoals grondstoffen (olie, hout, mineralen, water, etc.) wordt belast, maar daarnaast ook de waardevermindering van ons leefklimaat (lucht-, water- en milieuvervuiling) die het ontginnen met zich meebrengt, alsook het verbruik van vruchtbare aarde. BOW is nog altijd erg lastig toe te passen omdat moeilijk is vast te stellen wat de waardevermindering is en ook omdat er zoveel internationale partijen bij betrokken zijn. Maar onmogelijk is het zeker niet, als we maar willen.

BTW is achterhaald
Als een systeem met BOW goed wordt toegepast dan betekent dat het begin van een circulaire economie. Want alle grondstoffen die de grond al uit zijn kunnen worden hergebruikt en zijn daardoor goedkoper dan hetgeen aan de aarde onttrokken moet worden. BOW is een geheel ander systeem dan het huidige Belasting Toegevoegde Waarde (BTW). BOW handelt over het productiefactor natuur, terwijl de BTW de toegevoegde waarde door de productiefactor arbeid betreft. Vraag iedere willekeurige beleidsmaker op gebied van belasting waar deze het beste geheven kan worden en het antwoord zal zijn: op datgene dat schaars is.

Arbeid is niet langer schaars, immers er zijn zo’n 600.000 werklozen tegen ca. 100.000 vacatures, terwijl wij slechts één planeet aarde bezitten, in tegenstelling tot wat wij verbruiken. Zelfs nu nog wordt arbeid te zwaar belast, terwijl dat niet geldt voor robots – gemaakt van grondstoffen – die het werk overnemen. Een belastingverschuiving van arbeid naar resources is een logische stap. Er is helaas nog een lange weg te gaan om tot vergroening van de belastingen te komen. Zolang Nederland nog een belastingparadijs bij uitstek is waarbij belastingontwijking hoogtij viert, is er nog een hoop werk te verzetten.

Rookgordijnen
In zijn praatje zei Professor Klaas van Egmond dat de vergroening van onze economie vooral gericht is geweest op technologische vernieuwing en nooit op de economische kant. Daarnaast is ons economisch systeem zo complex dat er gemakkelijk rookgordijnen opgeworpen kunnen worden. Al jaren wordt er vanuit de overheid, de politiek en de wetenschap gesproken dat er iets moet veranderen, maar tot daadwerkelijke verandering leidde het nooit. Zelfs de SER heeft niet tot actie kunnen aanzetten. Dat alles terwijl het Ex’Tax project, dat de belastingverschuiving van arbeid naar resources berekende, afkomstig uit de ideeën van Eckart Wintzen, laat zien dat er €30 miljoen aan ombuigingen te realiseren zijn.

Een paneldiscussie met Klaas van Egmond, Paul Metz van DSE, Carla Dik-Faber Tweede Kamerlid van de Christen Unie en Guiseppe van der Helm, directeur van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO), liep qua onderwerp behoorlijk uiteen.

Producten zijn beter te controleren dan mensen
Heel nadrukkelijk werd gesproken over de huidige uiterst complexe handel in emissierechten en dat een systeem van CO2-heffingen betere oplossing biedt. Alle maatschappelijke kosten moeten in toekomstige prijzen worden doorberekend willen we onze planeet leefbaar houden. Verbruiksbelasting waarbij vervuilende producten hoger worden belast is een veel eenvoudiger en eerlijker systeem, met als voordeel dat vervuilende producten zich vanzelf uit de markt prijzen.

Zorgrobot (foto: Telegraaf)

De opmars van de robotisering is niet meer te stuiten en zal in de toekomst nog veel meer arbeid vervangen, ter compensatie van de productiefactor arbeid is de invoering van een onvoorwaardelijk basisinkomen een mooie oplossing. Betrek hierbij de verschuiving van belasting op arbeid naar belasting op grondstoffen en ons systeem wordt een stuk eenvoudiger. Daarbij is het grote voordeel tevens dat producten veel makkelijker te controleren en te belasten zijn dan mensen.

Onze grootste dwaling
TTIP, het vrijhandelsverdrag tussen de VS en de EU waarover momenteel onderhandeld wordt, kwam ook ter sprake. Het algemene beeld in de zaal was dat we dat niet moeten willen. De burger- en arbeidsrechten zijn in de EU beter geregeld, de milieueisen liggen hoger in Europa en daarbij is het ondemocratische ISDS-mechanisme niet wat wij in Europa als wenselijk ervaren.

Maar de allergrootste dwaling van het westers economisch systeem is dat we de geldschepping in handen van private instellingen hebben gegeven. Dat moet worden teruggedraaid wat naar schatting een besparing oplevert van ca. €25-30 miljard. Geldschepping is het recht van de gemeenschap. Dat hier beweging in zit bewijst het burgerinitiatief ‘Ons Geld’ dat het al tot een hoorzitting in de Tweede Kamer heeft weten te brengen.

Integrale benadering
De grote vraag was waarom al deze positieve ideeën nog steeds niet zijn geïmplementeerd? De beleidsmakers hebben de plannen, maar het bedrijfsleven moet het oppakken en uitvoeren. Zijn zij daar wel toe bereid? Daar ligt de uitdaging. Er waren beslist optimistische geluiden. De VBDO heeft mooie voorbeelden van de manier waarop het bedrijfsleven positief gestimuleerd wordt en daardoor actie onderneemt. Transparantie is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Door de juiste mechanismes en incentives te creëren is dat zeker mogelijk.

De algehele conclusie was dat een nieuw economisch systeem vooral eenvoudig moet zijn en een integrale aanpak vraagt met als uitgangspunt het behoud van de aarde voor de toekomstige generaties. Kortom de oplossingen zijn er waarbij groene belastingen zeker een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Nu de daadkracht nog.

Bekijk hier een filmpje over het onderwerp van Klaas van Egmond.



Geen opmerkingen: