Pagina's

woensdag 15 juli 2015

Onvoorwaardelijke bijstand

Gemeenten starten experimenten voor een onvoorwaardelijke bijstand. Fijn dat er eindelijk beweging komt in het idee van het basisinkomen. Maar is een onvoorwaardelijke bijstand hetzelfde als een onvoorwaardelijk basisinkomen? Een bespiegeling.

Niet alleen wereldwijd groeit het idee van het onvoorwaardelijk basisinkomen ook in Nederland begint het gedachtegoed post te vatten. Steeds meer gemeenten voeren experimenten uit met het basisinkomen. Persoonlijk ben ik daar heel blij mee, een beloning voor jarenlang lobbyen voor de invoering ervan. Toch is het nog veel te vroeg voor een hoerastemming en zijn de experimenten nog ver weg van de invoering van een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen. Een onvoorwaardelijke bijstand is namelijk nog geen onvoorwaardelijk basisinkomen.

Bijstand of basisinkomen
De Vereniging Basisinkomen heeft mede op basis van historische publicaties een viertal criteria gedefinieerd waaraan een basisinkomen voldoet, te weten:
· Universeel: iedereen heeft er recht op;
· Individueel: persoonsgebonden;
· Onvoorwaardelijk: het is een mensenrecht zonder voorwaarden;
· Voldoende: hoog genoeg om zonder luxe van te kunnen leven.
Deze criteria vormen eveneens de grondslag voor de internationale beweging georganiseerd in the Basic Income Earth Network - BIEN. Een basisinkomen is geen uitkering en kent ook geen tegenprestatie. Het basisinkomen is de erkenning van het Recht van Bestaan en geeft mensen de mogelijkheid hun leven naar eigen inzicht in te richten.

Cartoon: Tom Janssen
Een bijstandsuitkering is zoals het woord al zegt een uitkering en wel van tijdelijke aard ter overbrugging van een periode om in het levensonderhoud te kunnen voorzien. Een bijstandsuitkering wordt slechts verstrekt als men niet terug kan vallen op andere inkomsten uit werk, voormalig werk of vermogen dan wel het onderhoud door een familielid. Een bijstandsuitkering is niet vrijblijvend, er staat een arbeidsplicht tegenover die streng wordt gecontroleerd en gehandhaafd.

Participatiewet knelt
Het verschil tussen een basisinkomen en een bijstandsuitkering ligt dus in de verplichte tegenprestatie. Binnen de huidige participatiewet die per 1 januari 2015 in werking is getreden past een onvoorwaardelijke basisinkomen daarom ook niet, omdat de wet uitgaat van een te leveren tegenprestatie of dit nu betaalde arbeid, mantelzorg of vrijwilligerswerk is. Maar minister Plasterk keurde in januari 2015 experimenten goed daar waar de bestaande wet- en regelgeving problemen oplevert.

Door de toenemende werkloosheid en het structureel verdwijnen van veel banen als gevolg van onze digitale samenleving neemt de druk op de bijstand steeds verder toe. Voeg daarbij de afnemende financiële middelen van gemeenten en de problemen stapelen zich op, dus zijn oplossingen zeer gewenst. Met een onvoorwaardelijke bijstand denkt men een oplossing voor de problemen gevonden te hebben. Ik hoop dat het verlichting biedt, een structurele oplossing is het niet daarvoor is een bredere aanpak nodig waarvoor een onvoorwaardelijk basisinkomen een uitkomst biedt.

Onvoorwaardelijk basisinkomen is en blijft onbespreekbaar
De afgelopen jaren was het onvoorwaardelijk basisinkomen bij de meeste politieke partijen nog onbespreekbaar. Vanuit mijn partij De Groenen heb ik in 2013 met GroenLinks om de tafel gezeten om tot samenwerking te komen en gezamenlijk de verkiezingen voor het Europees Parlement van 2014 in te gaan. Het onvoorwaardelijk basisinkomen, ons belangrijkste speerpunt al sinds de oprichting in 1983, was toen voor GroenLinks onbespreekbaar. Zelfs de publicatie uit de jaren ’80 van voormalig GroenLinks fractievoorzitter Bram van Ojik, waarin hij zijn voorkeur uitgesprak voor het basisinkomen, werd in de besprekingen van 2013 snel van tafel geveegd en afgedaan als een persoonlijke hobby.

Ook socioloog Dick Pels, voormalig directeur van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks, is er duidelijk over: onvoorwaardelijkheid bestaat niet, je moet wat doen voor de uitkering. Met hem heb ik menig gesprekje gevoerd en onze overeenkomst houdt op bij het woord “onvoorwaardelijk”. Daarom vind ik het wat flauw dat GroenLinks ‘goede sier’ probeert te maken met de invoering van het basisinkomen. Het arbeidsmarkt en sociale zekerheidsprogramma (juni 2015) van GroenLinks is heel helder: zij zijn voor een voorwaardelijk basisinkomen, je moet er wel wat voor doen.

Is een onvoorwaardelijke bijstand de oplossing?
De partijen die de onvoorwaardelijke bijstand promoten zijn zeker niet allemaal voorstander van een onvoorwaardelijk basisinkomen. Volgens de wet is een bijstandsuitkering altijd maar tijdelijk. Dus waar gaat dat heen met een onvoorwaardelijke bijstand? Een tijdelijke maatregel, zonder structurele oplossing. We kunnen maar vast gewaarschuwd zijn.


11 opmerkingen:

Joop Böhm zei

Begrijp ik het goed Jolanda? Je kunt een 'basisinkomen' verkrijgen (bijstandsuitkering behouden)
door eerst te zorgen bijstandsgerechtigde te worden en er dan bij te gaan verdienen. Die verdiensten hebben dan immers geen invloed op (de hoogte van) de bijstandsuitkering?

pinguin zei

Dit zou de oplossing zijn voor de werkeloosheid, de uitkeringen worden overbodig en mensen kunnen hun leven indelen zoals ze willen.
Moeders kunnen weer voor hun kinderen zorgen, er is tijd voor vrijwilligerswerk en mantelzorg en ook voor voldoende vrijetijd.
Door Het Onvoorwaardelijke Basisinkomen heeft men een basis om te kunnen leven en voor meer luxe kun je werken.
Doordat mensen dan minder gaan werken komen er banen beschikbaar voor mensen, die u niet aan het werk komen en de vernedering van de bijstandsuitkering wordt de mensen dan ook bespaard.
Iedereen is dan gelijk.
En armoede is er ook niet mee.
Hopelijk wordt er ingezien, dat dit de enige oplossing is om in deze tijd van bezuinigingen en automatisering armoede te voorkomen.

Jolanda Verburg zei

Hallo Joop,

Dat is wat kort door de bocht geredeneerd, daarmee mix je bijstand met het principe van het basisinkomen. Zo worden de experimenten niet opgezet. De onvoorwaardelijke bijstand betekent alleen dat bijstandsgerechtigden niet meer verplicht aan de slag hoeven, immers er zijn toch te weinig banen. In eerste instantie ontsla je mensen in de bijstand dan van het moeten solliciteren, wat erg veel energie kost wat ze in andere zaken kunnen steken. Maar een ander voordeel is wel dat de handhaving achterwege kan blijven, dat levert de samenleving al heel veel besparing op.

Groet, Jolanda

Jolanda Verburg zei

Hallo Pinquin,

Dank voor je mooie woorden. Ik had het niet mooier kunnen zeggen! Zo werkt het onvoorwaardelijk basisinkomen.

In de hoop dat het er gauw komt.

Groet, Jolanda

Unknown zei

Gemeenten hebben het voornemen te experimenteren. Geen enkele is nog gestart. Ze hebben toestemming nodig van de landelijke politiek.

Anoniem zei

Ik ben voor het onvoorwaardelijk basisinkomen, hoewel ik begrijp dat de overgang daarnaartoe niet zomaar gemaakt zal kunnen worden. Er is een nieuwe mindset nodig om oude patronen te doorbreken. En natuurlijk zullen er nogal wat problemen opduiken danwel gecreëerd worden die vertragend zullen werken. Geduldig doorwerken in de goeie richting, werk eerlijk delen, geld eerlijk delen.

Als titel vind ik overigens levensbudget ook een mooie term. Die las ik vandaag eerder in bericht uit Telegraaf.

Sorry dat ik niet teken Jolanda, geen id zoals genoemd, wel fb account maar die staat er niet. Dan maar hieronder:


Corien van der Linden.

Jolanda Verburg zei

Beste Herman,

Minister Plasterk heeft in zijn schrijven van 8 januari 2015 toestemming gegeven om te experimenteren met lokale wet- en regelgeving.

Hartelijke groet,
Jolanda

Jolanda Verburg zei

Hallo Corien,

Dank voor je reactie.
Er bestaat inderdaad verschillende terminologie t.a.v. het basisinkomen. Zelf hanteer ik het liefst de meest gebruikte term het onvoorwaardelijk basisinkomen. Toch dekt dit niet de lading, want in mijn definitie is het basisinkomen de vergoeding die de aarde biedt om iedereen in zijn/haar levensonderhoud te voorzien. Iedereen heeft namelijk recht op een stukje van onze aarde. De aarde is vóór iedereen.

Hartelijke groet, Jolanda

Studio zvz zei


Onvoorwaardelijke bijstand stelt betrekkelijk weinig voor.
Ook de bijverdienregels zouden soepeler kunnen.
Wel uiteraard in verhouding met het minimumloon.

Onvoorwaardelijk basisinkomen lijkt [is] te hoog gegrepen.
Vier volwassenen in 1 eigen huis en aardig overig vermogen kunnen zo leuk sparen, beleggen en vacantie vieren.

Een voorwaardelijk basisinkomen zou met persoonlijke huur en vermogen rekening kunnen houden. En met overige inkomsten.

Is een minimumloon en erboven al een basisinkomen [of een aanvulling erop] dan zouden alleen werklozen, studerenden en anderen voor het directe voorwaardelijk basisinkomen in aanmerking komen.
Bijverdiensten vervolgens in mindering te brengen op het basisinkomen omdat minimumloners voor vergelijkbare bedragen veelal hard moeten werken.

Jolanda Verburg zei

Aan: Studio zvz,

Mooi gezegd.
Inderdaad als je met 4 volwassenen allen een basisinkomen ontvangt wordt het een ander verhaal. Maar daarom pleit ik naast de invoering van een onvoorwaardelijk basisinkomen ook voor belastinghervorming en hervorming van de arbeidsmarkt.

De belasting op vermogen mag best wat omhoog waardoor mensen die helemaal niets bezitten er niet op achteruit gaan. En de belasting op consumptie mag ook best wat hoger, zodat we ons wat vaker realiseren dat we minder wegwerpartikelen moeten kopen, dat vervuilt en verspilt (schaarse) grondstoffen.

Omdat we zien dat er steeds minder werk is vanwege de automatisering zullen we het beschikbare werk beter moeten verdelen. Daarom pleit ik ook voor het verkorten van de werkweek naar bv 24 uur. Dit wordt (deels) weer gecompenseerd door het basisinkomen, maar maakt de samenleving een stuk meer ontspannen. Ook dat is nodig als we ons beseffen dat ruim een miljoen mensen antidepressiva slikt.

Kortom er valt nog een hoop te verbeteren in ons systeem.

Groet, Jolanda

Studio zvz zei

Nou en of.
Mogelijk wordt met 'onvoorwaardelijk' bedoeld dat er geen arbeidsprestatie tegenover hoeft te staan. Qua Bijstand zou dat i.t.t tot het voorafgaand beweerde al een revolutie zijn en een feitelijk Basisinkomen.
Voorwaarden vervolgens volop. Ook bij een Basisinkomen.
Al was het maar een verbod plus sancties op zwart bijverdienen.
En instemmen met zwaar belasten van andere het basisinkomen aanvullende verdiensten.
De eerder genoemde voorwaarden i.v.m persoonlijke huur en vermogen zullen eveneens niet snel van tafel gaan.
Of voorkomen van de mogelijkheid zich, met basisinkomen op zak, in een goedkoop buitenland te vestigen.

Hoe nauwer wellicht een basisinkomen-concept aansluit op een actuele stand van zaken in deze, hoe sneller het zal worden gerealiseerd.