Istanbul als brug tussen Oost en West

Het najaarscongres van de Europese Groenen dat plaatsvond van 7-9 november 2014 in Istanbul stond geheel in het teken van de geopolitieke situatie in de regio. Een fascinerende en bruisende stad aan de Bosporus op de scheidslijn van Europa en Azië. Door haar ligging heeft Turkije een strategische positie tussen Europa en Azië.



Gezien de geopolitieke ontwikkelingen in de wereld was het programma van het congres beladen en daardoor intensief. Zelfs de locatie in Istanbul stond symbool voor de problematiek die het Westen van het Oosten scheidt dan wel verbindt. Naast de partijpolitiek inhoudelijke zaken stond de geopolitieke situatie centraal, variërend van de energietransitie waarbij het Rusland van Poetin een rol speelt, de situatie in de Oekraïne waar de Koude Oorlog tussen Oost en West weer nieuw leven ingeblazen lijkt te worden, tot de problematiek van de brute opkomst van de IS in Irak en Syrië. Alles lijkt met elkaar samen te hangen.

Energietransitie
Het congres opende met een paneldiscussie over de energietransitie. Europa is voor een groot deel afhankelijk van gas uit Rusland. Ongemerkt krijgt het Russische Gazprom, met haar monopolie op de Russische gasmarkt, steeds meer invloed op de Europese markt door deel- en overnames. Vooral daar waar het gaat om het transport en opslag van gas zijn we in Europa de laatste jaren steeds meer afhankelijk geworden van Rusland.

Europa dreigt haar leidende positie op de energiemarkt te verliezen. De grote onderlinge verdeeldheid tussen de lidstaten en de ruzie over wie schuld heeft aan de afnemende economische groei in Europa staat het herstel in de weg. Vooral de energietransitie van fossiele brandstof naar herbruikbare groene energie heeft hier onder te lijden. Terwijl de onderlinge samenwerking van de lidstaten de vergroening van de economie juist zou kunnen bevorderen. Als we dit goed doen kan dat ons vrijmaken van de politiek krachten en afhankelijkheid van Rusland waardoor stabiliteit en rust ontstaat.

Toenemend conflict

Jean-Pierre Filiu

Zowel de situatie in Oekraïne als de verontrustende opmars van IS zijn onderwerp van zorg waar flink wat tijd voor was ingeruimd en waardoor pittige discussies ontstonden. De Franse historicus en Arabist Jean-Pierre Filiu, tevens professor op Science Po in Parijs met een flinke staat van dienst, deed de gemoederen hoog oplopen. Hij gaf een historisch overzicht van het ontstaan van het Midden-Oosten vanaf de bezetting door Frankrijk van Egypte rond 1800 tot de situatie van vandaag.

We bevinden ons aan het begin van de Arabische revolutie waarbij het volk meer zeggenschap opeist. De Arabieren zetten zich daarbij af tegen het Westen en met name de Verenigde Staten die het Midden-Oosten bezet en ten onrechte opgeëist zou hebben. Door de grondstoffen en het belang van de Europees-Aziatische handelsroute is het Midden-Oosten zeer gewild. Wie het Midden-Oosten controleert heeft de macht in de wereld. Doordat de macht van de VS afbrokkelt en de wereld steeds meer verdeeld raakt is de macht aan het schuiven en kan de vrede niet langer gewaarborgd worden.

Doordat de Arabische Lente niet heeft gebracht wat men ervan had verwacht is een machtsvacuüm ontstaan waar radicale moslims in zijn gesprongen. De jihadisten proberen macht te heroveren vanuit de claim dat ze betere moslims zijn dan andere moslims. Dit heeft het conflict een religieuze lading meegegeven wat het in feite niet is. Filiu is er duidelijk over: “We staan pas aan het begin van de revolutie, het ergste moet nog komen en de gehele wereld zal er bij betrokken worden. Als wij bereid zijn de vrede te herstellen in het gebied dan moeten we beginnen bij de bezetting van de Gaza.” Onder flink wat rumoer verlieten een aantal mensen de zaal door de stevige uitspraken van Filiu.

Rol van Turkije
Als gastheer van het congres presenteerde Turkije zijn ambities. Als schakel tussen oost en west, bovenop het conflictgebied van IS, laat Turkije stoere taal horen met het uitspreken van de wens om ‘s werelds grootste economie te worden. Een Fin van Turkse afkomst die naast mij zat en zaken mooi kon relativeren, schudde zijn hoofd over de ambitie die het karakter van de ware Turk laat zien. “Turken die in het buitenland wonen”, zei hij, “weten wel beter en lachen erom.”


De delegatie van De Groenen: Gerben, Mirjam, Otto en Jolanda

Dat de Turkse ambities groot zijn hebben wij afgelopen weken zelf kunnen ervaren door de kritiek van de Turkse regering over het Nederlandse immigratiebeleid. Nederland was niet blij met de inmenging van de Turkse overheid op ons democratische proces. De lange arm van Turkije rijkt ver tot in Nederland en probeert grip te houden op de in het buitenland wonende Turken. Dit pleit zeker niet voor de rol van bruggenbouwen wat Turkije eigenlijk zou moeten zijn.

Istanbul bruist
Op straat in Istanbul raakten wij nog in gesprek met een paar jonge Turken die ons Nederlands hoorden spreken. Zij hadden een tijd in Nederland gewoond en waren weer naar Turkije teruggegaan om bij hun familie te zijn. Maar na lang doorvragen kwam toch de ware reden boven water. Ze hadden laagbetaalde baantjes, voelden zich gediscrimineerd en zagen geen toekomst in Nederland. Toch blijft het Westen lonken.

Het was een enerverend weekend in een bijzonder bruisende stad. Vooral de hotelkamer met uitzicht op de Bosporus maakte het plaatje compleet.