De afbraak van Generatie X

Verontwaardiging alom dat de ICT-detacheerder Capgemini het salaris van de oudere werknemer wil verlagen. Er zijn genoeg andere mogelijkheden om arbeidskosten in te perken. Wat te denken van het verlagen van de belasting op arbeid.

Al jaren staat het onderwerp demotie ter discussie. Niets mis mee. In een moderne samenleving moet ook dit bespreekbaar zijn. Maar om dat te doen over een categorie werknemers waarbij alleen de leeftijd een rol speelt is onethisch. En dan treft het hier ook nog eens een leeftijdscategorie die het toch al zwaar te verduren heeft. Generatie X, geboren tussen 1960 en 1980, die vanaf begin jaren ’80 goed opgeleid de arbeidsmarkt opkwam, werd gelijk geconfronteerd met een stagnerende economie na de wederopbouw en de euforische groei van de decennia daarvoor. Een tweede oliecrisis luidde een nieuw tijdperk in van economische stagnatie. Het werk lag ineens niet meer voor het oprapen.

Om extra banen te scheppen werden regelingen uitgewerkt voor arbeidsduurverkorting en vervroegde uittreding. De mensen die niet optimaal meekwamen werden afgevoerd naar de WAO. Ook de VUT werd een feit - de mogelijkheid om vervroegd uit te treden - waaraan generatie X volop heeft meebetaald, maar waarvan vooral de babyboomgeneratie heeft geprofiteerd. Een regeling waarvan de pot inmiddels leeg is. Om de naderende vergrijzing op te vangen wordt generatie X, ook wel de ‘Verloren Generatie’ genoemd, als eerste generatie opgezadeld met een verhoging van de AOW leeftijd naar 67 jaar.

Menswaardige bedrijfsvoering
Capgemini kondigde gisteren aan de oudere werknemer, die in de huidige crisis niet meer marktconform kan worden ingezet, in het salaris te korten, hetgeen kan oplopen tot 10%. Dit treft vooral generatie X. Het argument dat daarmee ontslag wordt voorkomen lijkt nobel, omdat we inmiddels weten dat de werknemer boven de 40 jaar al een risicogroep vormt om langdurig in de WW te belanden, maar de consequenties zijn verstrekkend.

Maar hoever gaat die maatregel eigenlijk? Treft het ook de directie? Ik vraag het mij af. Het gaat hier vooral om de kwetsbare groep binnen de organisatie, de technische ICT deskundige die veelal bij klanten gedetacheerd is en (te) weinig invloed heeft in het reilen en zeilen van de organisatie. De haantjes die regelen het wel voor zichzelf. Wie goed gebekt is heeft al gauw een managementpositie met stemrecht.

Generatiebestendig arbeidsvoorwaardenbeleid
Het is gewoon een ordinaire kostenbesparing. Wat als straks de markt weer aantrekt? Krijgen die medewerkers er dan nog wat bij? Ik vrees van niet. En de salariskorting werkt door op het pensioen en een eventuele toekomstige werkloosheidsuitkering. Capgemini heeft nooit uitgeblonken in sociaal gedrag. Ik kan het weten want ik heb er gewerkt. Niet alleen om mij heen heb ik het nodige gezien, maar ik spreek hierbij ook uit eigen ervaring.

In een bedrijf waar met menselijk kapitaal gewerkt wordt mag je een andere meer mensgerichte houding verwachten. De mensen worden echter naar de maatstaven van het industriële tijdperk ingezet om zoveel mogelijk op te brengen, terwijl we inmiddels in het digitale tijdperk zijn aanbeland. Alles voor de winst. Jarenlang is werk uitbesteed aan lage-lonenlanden door middel van outsourcing en offshoring. En nu hebben we hier een overschot aan personeel. Veel eerlijker zou zijn om een generatie- en crisisbestendig arbeidsvoorwaardenbeleid te hanteren gebaseerd op duurzame inzetbaarheid.

Alternatieven
Het is een treurige vertoning om de economische neergang af te wenden op één leeftijdscategorie. Ik vraag mij trouwens af of de rechter ermee akkoord gaat omdat hier sprake is van leeftijdsdiscriminatie. En nog net op 31 december 2012 kwam intermediair met een artikel over de gunstige arbeidsmarktprognoses voor de ICT industrie, mede daardoor geeft de actie van Capgemini te denken. Kan de timing slechter?

Natuurlijk moeten tarieven marktconform zijn, maar op jongere mensen wordt veel meer marge gemaakt dan op ouderen. Moeten de ouderen daarvoor bloeden? Pak eerst de arbeidsvoorwaarden maar eens aan voor alle medewerkers, daar kan nog een versoberingslag worden gemaakt. Haal de oude jaren ’80 regeling van arbeidsduurverkorting maar weer van stal. Verdeel het werk beter, laat iedereen iets minder werken, spaar uren die bij het aantrekken van de markt weer worden gebruikt.


Nieuwe pand van Capgemini

En hoe zit het met de (te) dure panden waarin wordt gewerkt? Capgemini bouwt momenteel alweer een nieuw pand in Utrecht, hoe zit dat?

Ook de overheid kan nog wat doen. Laten we de belasting op arbeid terugbrengen. Te beginnen bij de generatie die het moeilijk heeft. Dat maakt niet alleen de oudere werknemer aantrekkelijker voor de arbeidsmarkt maar werkt ook door in onze concurrentiepositie ten opzichte van het buitenland. Of dat gefinancierd kan worden? Natuurlijk, daarmee brengen we de druk op de werkloosheidsuitkeringen terug en houden we een belangrijke bevolkingsgroep duurzaam inzetbaar met het oog op de vergrijzing.

Aanbevelingen voor de werkgever:
• Behandel alle medewerkers gelijkwaardig en niet op leeftijd;
• Kijk naar kwaliteit in plaats van kwantiteit;
• Herintroduceer de arbeidsduurverkorting;
• Versober alle arbeidsvoorwaarden;
• Verminder de luxe werkruimte en vervoerregelingen.

Aanbeveling voor de werknemer:
• Blijf jezelf ontwikkelen, dwing dat ook af bij de werkgever;
• Kom voor jezelf op;
• Maak je waarde zichtbaar;
• Als je dan toch moet inleveren, maak afspraken voor als de markt weer aantrekt.

Aanbeveling voor de overheid:
• Hef minder belasting op arbeid.