6 mei 2002

Waar was jij op de dag dat Pim Fortuyn werd doodgeschoten? Bijna iedereen weet nog wat hij aan het doen was op het moment dat het nieuws bekend werd. Wat als hij nog geleefd had? Zag Nederland er dan anders uit dan nu? We zullen het nooit weten.

De afgelopen weken is ruim aandacht besteed aan de dood, tien jaar geleden, van Pim Fortuyn, de beoogde nieuwe Minister-president van Nederland. Ik verzamel alles wat er te vinden is over de gebeurtenis en stop het in een doos om te bewaren. Niet omdat ik Pim Fortuyn zo enorm bewonderde, maar om de gebeurtenis die op die dag plaatsvond. Het staat mij nog zo bij alsof het gisteren is gebeurd. Politieke moorden waren voorbehouden aan andere landen. Dat dit in ons land kon plaatsvinden was een enorme schok.

Controversiële opvattingen
Mijn houding tegenover Pim Fortuyn was nogal ambivalent. Ik heb mij jaren afgevraagd wat ik van hem moest vinden. Aan de ene kant stootte hij mij af door zijn anti-islam houding en bepaalde controversiële uitspraken. Maar anderzijds raakte hij mij door zijn uitstraling, ambitie en bevlogenheid. Ondanks alle negativiteit en weerstand die hij opriep bleef hij volharden in zijn droom: het veranderen van de politieke macht in Nederland.

Wie wil er niet iets veranderen aan onze samenleving? Maar hoeveel van ons blijven hangen in voornemens zonder ze concreet te maken? Met slechts mopperen komen we er zeker niet. Pim Fortuyn kwam in actie. Hij wist het establishment op zijn grondvesten te doen schudden. Ik zie nog het befaamde tv-debat vooruitlopend op de verkiezingen van 15 mei 2002 met verbolgen en gefrustreerde lijsttrekkers van de gevestigde partijen. Pim deed het stof opwaaien.

Meer welvaart, niet gelukkiger
Toch deel ik een groot deel van zijn standpunten. Fortuyn legde de vinger op de zere plek voor wat betreft de richting die onze samenleving de afgelopen 50 jaar was ingeslagen. Van welvaartstaat naar individualistische samenleving waar de menselijke maat steeds verder zoekraakt. Natuurlijk heeft de periode na de Tweede Wereldoorlog ons veel welvaart gebracht, maar ook meer hebzucht en eigen belang waarbij onbaatzuchtigheid en medemenselijkheid onzichtbaar werden. En zoals Richard Layard in zijn boek “Happiness” laat zien zijn wij er niet gelukkiger op geworden.

Dat de samenleving onnodig complex is geworden heeft hij Fortuyn in zijn boeken meerder keren aangehaald. Hij wees op de toenemende bureaucratie van de overheid. Hoe kan een burger meer verantwoordelijkheid krijgen terwijl er steeds regels worden toegevoegd? De burger moet beslist meer zeggenschap nemen ook op bestuurlijk vlak maar moet daar wel de mogelijkheden toe aangereikt krijgen. Zelf heeft hij behoorlijk goed ervaren dat hij door de gevestigde orde niet serieus genomen werd. Nog altijd een kwalijke zaak.

Kritiek op de gevestigde orde

Foto: Roy Beusker

Wat ik vooral gedurfd vond was zijn ongezouten kritiek op de babyboomgeneratie terwijl hij daar zelf deel van uitmaakte. Hij verweet zijn eigen generatie, die de huidige bestuurderslagen domineren, dat ze meer aan zichzelf denken dan aan de generaties na hun. Daarmee is Fortuyn ook absoluut niet te vergelijken met Wilders. De ongezouten kritiek van de babyboomgeneratie over de huidige bezuinigingsoperatie waardoor Wilders de handdoek in de ring gooit staat daar haaks op.

Zijn standpunt dat de islam onze grootste vijand is ben ik het niet mee eens. Wij zijn allemaal mensen, gelijkwaardig aan elkaar en het kan niet zo zijn dat een geloofsovertuiging de een belangrijker maakt dan de ander. Daarin past ook niet het sympathiseren met extreem nationalistische denkbeelden. Dat Nederland te vol wordt is relatief. We zijn dan wel een van de dichtst bevolkte gebieden ter wereld, maar we hebben duidelijk een aantrekkelijke en veilige samenleving gecreëerd waar mensen zich graag bij aan willen sluiten. En als we dat niet willen dan zullen wij rijke westerlingen ervoor moeten zorgen dat mensen het elders beter gaan krijgen.

Was het met Fortuyn anders geworden?
We zullen het nooit weten. Maar dat hij tot op de dag van vandaag nog zeer tot de verbeelding spreekt zegt genoeg. De thans gevestigde politiek spint er garen bij. Velen claimen nu in de media dat ze de “erfgenaam” van zijn gedachtegoed zijn. Is zijn vroegtijdige dood dan toch ergens goed voor geweest? Laten we vooral blijven nadenken en de menselijke maat in ogenschouw houden. Ieder mens telt en iedere mening ook.

Voor mij is 6 mei 2002 een bijzondere dag geworden. Niet vanwege de gewelddadige dood van Pim Fortuyn. Ik zal nooit vergeten waar ik was toen ik het nieuws van zijn dood hoorde, een paar uur later werd namelijk mijn zoon geboren. Zijn verjaardag staat in het teken van de herdenking van het begin van zijn leven en het zinloze einde van het leven van een ander mens.