Microkrediet versus basisinkomen

Geef arme mensen geld in handen en ze maken wat van hun leven. Maar de manier waarop en de voorwaarden waaronder bepaalt het succes voor de toekomst, meent Jolanda Verburg, die zich inzet voor de invoering van het basisinkomen.


Yunus geeft uitleg over microkrediet

In onze huidige samenleving is een bestaan zonder geld ondenkbaar. Er zijn voorbeelden van mensen die zonder geld leven, maar dat zijn uitzonderingen en vaak eenlingen. De Ierse activist en schrijver Mark Boyle – The Moneyless Man – is zo’n voorbeeld. Maar hij leidt in zijn eentje een nomadebestaan in de voetsporen van Mahatma Gandhi. Wil je op een fatsoenlijke manier jezelf en je gezin onderhouden dan kan dat niet zonder inkomen.

Microkrediet stimuleert ondernemerschap
In het Westen kunnen we veelal terugvallen op voorzieningen van de Staat, in tegenstelling tot veel ontwikkelingslanden. In de jaren ’70 wilde de Bengalese econoom en bankier Muhammad Yunus wat doen aan de hongersnood in zijn land en ontdekte dat arme mensen vaak al geholpen zijn met een kleine lening. Hij ontwikkelde het microkrediet en ontving in 2006 de Nobelprijs voor de vrede voor “zijn inspanningen om economische en sociale ontwikkelingen van onderop mogelijk te maken”. 

Definitie Microkrediet:
Een kleine lening voor kleine ondernemers zonder onderpand. Ze kunnen daarmee een investering doen in een productiemiddel waardoor ze hun financiële positie in de toekomst verbeteren. In de praktijk zijn het vaak de vrouwen die ondernemen en zo hun gezin kunnen onderhouden.

Gratis geld helpt
De toegang tot sociale voorzieningen is soms niet voldoende. In 2009 in Londen vormde een groep notoire overlast veroorzakende daklozen een enorme kostenpost voor de stad. In plaats van het bieden van gratis voedsel en onderdak gooide welzijnswerkers het over een andere boeg. Iedere zwerver kreeg een persoonlijk budget ter beschikking dat ze naar eigen inzicht konden besteden om hun positie te verbeteren, zonder dat ze daarvoor wat hoefden te doen. Geholpen door een persoonlijke coach konden ze hun wensen en behoeften kenbaar maken en realiseren.

Wat bleek, na een jaar had het merendeel van de zwervers weer een dak boven het hoofd en was hun sociale en economische situatie aanzienlijk verbeterd. Uit de terugkoppeling bleek dat vooral hun eigenwaarde was opgekrikt. Dit voorbeeld illustreert de werking van het onvoorwaardelijk basisinkomen waaruit blijkt dat gratis geld bijdraagt aan welzijn. Over de hele wereld zijn vergelijkbare succesverhalen omtrent het basisinkomen.

Bekijk de video: De Groenen

Definitie Onvoorwaardelijk basisinkomen:
Een vast bedrag dat zonder enige voorwaarden door de overheid wordt uitgekeerd aan ieder individu in de samenleving. Het garandeert om in het basis levensonderhoud te voorzien en deel te nemen aan de samenleving.

Bestaansrecht en economie
Of nu een dakloze gratis geld in handen krijgt of een ondernemer de toegang tot financiële middelen om te kunnen ondernemen, de uitkomst is hetzelfde. Beiden worden geholpen omdat ze niet over een productiefactor (natuur, arbeid of kapitaal) beschikken, dé voorwaarde om te kunnen leven. Het verschil zit hem in de manier waarop het bestaansrecht wordt gegarandeerd.

Als we er vanuit gaan dat ieder mens een stukje van de aarde en zijn grondstoffen nodig heeft om te kunnen bestaan en we dat als geboorterecht beschouwen, dan is de aarde vóór ons allemaal en niet ván een enkeling, zoals de situatie nu feitelijke is. Het basisinkomen kan gezien worden als de vergoeding voor het niet beschikken over het stukje geboorterecht en rechtvaardigt de onvoorwaardelijkheid.


Abla uit Togo (foto: FairSpirit)

Het microkrediet daarentegen is niets meer en niets minder dan een handeling in het economisch verkeer. Daarom ook moet er rente betaald worden. Weliswaar wordt de ondernemerschap gestimuleerd, maar het bestaansrecht niet gegarandeerd, want als de oogst tegenvalt of de vraag voor de producten wegvalt dan blijft de ondernemer met een schuld zitten. Het grootste risico ligt hierbij altijd bij de zwakste partij.

Het baanloze tijdperk
Tegenstanders van het basisinkomen zijn er ook. Zij vinden dat je wat moet doen voor je geld. Maar daarbij wordt over het hoofd gezien wat er allemaal onbetaald al gedaan wordt in onze samenleving. Een basisinkomen heeft ten opzichte van een microkrediet een onzichtbaar voordeel: het doet recht aan mensen die onbetaald zorgen voor kinderen, zieken en ouderen en het doet recht aan al die vrijwilligers die als zij hun werkzaamheden zouden staken het halve land stil doen leggen.

Basisinkomen in Zwitserland

Maar wat nu als er weinig te ondernemen valt of er geen banen zijn? Een reële veronderstelling in het huidige tijdgewricht. Door de verregaande digitalisering van onze samenleving staat de factor arbeid en dus inkomen onder druk. En als je dan ook niet beschikt over een eigen stukje grond of kapitaal en het economisch klimaat tegenvalt dan kan de toekomst wel eens erg onzeker worden. Die onzekerheid wordt niet weggenomen met een microkrediet. Terwijl het basisinkomen de vergoeding is voor ons aarde-aandeel vanuit ons geboorterecht.

We kunnen concluderen dat geld een belangrijke voorwaarde is om te leven. Maar als ons bestaansrecht zonder voorwaarden is gegarandeerd ben ik overtuigd dat we door de vrijheid die ontstaat, los van economische omstandigheden, tot ondernemerschap komen waardoor we automatisch een succesvolle toekomst genereren.


Over Jolanda Verburg
Ze is adviseur in verandering in organisatie en samenleving en lid van de Vereniging Basisinkomen en zet zich ook politiek in voor invoering van een basisinkomen via De Groenen. Reacties: naar jolanda@degroenen.nl

www.basisinkomen.nl
www.degroenen.nl

Deze blog is eerder gepubliceerd in de De Betere Wereld krant, nummer 3, 2015
www.debeterewereld.nl