Basisinkomen doet recht aan vrouwen

Je zou denken dat de emancipatie inmiddels geslaagd is, maar niets is minder waar. Een groot deel van de vrouwen is nog altijd afhankelijk van een partner. Wordt het niet eens tijd dat daar verandering in komt?

Daphne Bunskoek spreekt een spotje in voor WOMEN Inc. waarin ze aangeeft tevreden te zijn over het feit dat ze vrouw is, normaal gesproken dan. Behalve als het om salaris gaat, want vrouwen ontvangen in hun leven ongeveer €300.000,- minder dan mannen. Dat klinkt behoorlijk heftig. Ondanks alle pogingen van de overheid om ongelijkheid op te heffen verdienen vrouwen nog altijd 17,6% minder dan mannen en nog altijd zijn minder vrouwen vertegenwoordigd in de top van het bedrijfsleven.

Vrouwen handelingsonbekwaam
Tot 1957 waren vrouwen niet handelingsbekwaam, dat houdt in dat zij niet zelfstandig gerechtigd waren om beslissingen te nemen over het eigen leven. Tot aan hun trouwen waren vrouwen onder de zorg van de vader, die op de dag van het huwelijk de vrouw wegschonk aan haar echtgenoot waarna hij de zorgplicht voor zijn vrouw overnam. Zonder toestemming van hun vader of echtgenoot konden vrouwen geen financiële verplichtingen aangaan of overeenkomsten sluiten. In onze oren klinkt dat natuurlijk hopeloos achterhaald en gelukkig is dat ook zo.

Het was in die tijd ook gebruikelijk dat bij het aangaan van een huwelijk het arbeidscontract automatisch opgezegd werd. Zo ook bij mijn moeder. Toen ze trouwde stopte ze met werken en had ze geen eigen inkomen meer. Vanaf dat moment werd zij geacht zorg te dragen voor het huishouden en de verzorging van mijn vader, waar later de zorg voor mij, mijn broer en zus bij kwam. Toen wij wat ouder waren wilde mijn moeder gaan werken. Mijn vader vond dat geen goed plan. Maar zij zette door en is gaan werken. Ze heeft ook altijd tegen mij gezegd, en ongetwijfeld ook tegen mijn zus: “Kind zorg dat je een goede opleiding krijgt want dan ben je nooit afhankelijk van een man!” Op deze manier liet mijn moeder blijken dat ze het niet fijn vond om geen eigen geld in handen te hebben.

Sociale druk
Ook nu nog kunnen veel vrouwen niet in hun eigen onderhoud  voorzien ondanks dat meer vrouwen hoger opgeleid zijn dan mannen. Er studeren op dit moment 6.000 meer meisjes dan jongens aan universiteiten. Aan de capaciteiten van vrouwen ligt het klaarblijkelijk niet. Het is vooral de cultuur waarin we leven die veel vrouwen weerhoudt om volledig te werken waardoor ze onafhankelijk zijn en daarmee ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in stand houdt. Zolang daar niets aan verandert lost het nooit op.

Ik hoor vaak het excuus dat het de eigen keuze is van de vrouw om minder te werken en om meer voor de kinderen te zorgen. Dat lijkt mooi, maar de achterliggende beweegrede ligt eerder op het terrein van de sociale druk dan dat het de keuzevrijheid betreft. Hetzelfde gevoel krijg ik over de beweegredenen van vrouwen uit conservatief religieuze kringen als het gaat om het dragen van een hoofddoek.

Keuzevrijheid
Mijn moeder heeft veel moeite moeten doen om de sociale druk te weerstaan door toch te gaan werken. Al deed ze dat in deeltijd en was ze nooit in staat zichzelf volledig te onderhouden. Het gaf haar toch een zekere mate van vrijheid. Ze hoefde namelijk niet meer volledig haar hand op te houden bij mijn vader en kon zelf beslissen over bepaalde uitgaven. In dat opzicht is er veel veranderd, want jonge vrouwen zijn heel goed in staat zichzelf te onderhouden. Dat neemt af naar mate de zorg voor kinderen zich aandient en komt het culturele vooroordeel “dat het in de natuur van vrouwen zit om te zorgen” weer bovendrijven. Wat natuurlijk onzin is want mannen zijn prima in staat om de rol van verzorger op zich te nemen.

Gelukkig is door de jaren heen geregeld aandacht voor het onderwerp in de pers. Neelie Kroes zei midden jaren ’90 tijdens een congres dat in het tempo van acceptatie van vrouwen in het bedrijfsleven en het toekennen van een gelijke beloning tussen mannen en vrouwen, nog zeker 100 jaar nodig is voordat de verschillen zijn beslecht. Emancipatie is dus nog altijd nodig ook al denken we vaak van niet.

Basisinkomen als oplossing
De grote vraag is nu wat kunnen wij er aan doen om de afhankelijkheid van vrouwen ten opzichte van mannen op te heffen dan wel te verminderen? Voor mannen is het immers ook niet fijn als de vrouw “een blok aan het been wordt”. Er is beslist een mogelijkheid om aan de afhankelijkheidspositie tegemoet te komen, namelijk de invoering van een basisinkomen voor iedereen. Dit houdt in dat iedereen een vast maandelijks bedrag in handen krijgt los van de arbeid die je verricht. Een basisinkomen doet daarmee recht aan al die vrouwen die hun financiële zelfstandigheid opgeven om geheel belangeloos zorg- en gezinstaken op zich te nemen.