Beslechten van de generatiekloof

Onze samenleving is sterk in verandering. Hoe gaat de oudere generatie daar mee om? Kunnen zij alle veranderingen wel bijbenen? En hoe gaan wij om met de generatiekloof?

Als ik bij oudere familieleden op de koffie ga dan moet ik er wel om 10 uur zijn, want bij mij in de familie worden tradities hooggehouden. Het maakt niet uit dat ik eerst een uur moet rijden voordat ik er ben, 10 uur is koffietijd. Ook worden er steevast twee kopjes koffie geserveerd. En durf niet om een derde te vragen, want alleen de blik al laat weten dat dit niet binnen de mogelijkheden hoort. Kom ik een uurtje later dan loop ik grote kans dat ik een glaasje fris krijg aangeboden, want de koffie is immers al op. Zo gaat dat in een familie met sterke tradities.

Ik ben opgevoed door de generatie waarbij wederopbouw en zelfopoffering centraal stond. Een opvoeding met duidelijk normen en waarden waarbij regels en grenzen de basis vormde. Keuzes werden gemaakt op basis van de traditie: gedegen, wel overwogen en zeker niet impulsief. De ouderen zetten de toon en geven het voorbeeld en de jongeren hebben zich daarbij neer te leggen. Zelfs nu ik volwassen ben blijf ik het kind van mijn ouders en wordt van mij gehoorzaamheid en volgzaamheid verwacht. En spring niet uit de band want dat valt niet goed. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg.

Nieuwerwets eten
Nee, dan de huidige generatie voor hen is niets te gek en kiezen is verdomd lastig. Opgegroeid in een wereld van mogelijkheden, van tientallen tv-zenders, shampoos, frisdranken en niet te vergeten de computer. Een enorme keuzevrijheid waar zelfs ik wel eens jaloers op kan zijn. Mijn kinderen vragen wel eens: “Mam, wat voor spellen deed jij vroeger op de computer?” Inmiddels weten ze wel dat de eerste computer zijn intrede deed toen ik al ver in de twintig was, maar toch.

Dat met traditie niet te spotten valt en generatiekloven blijven bestaan blijkt ook uit de eetgewoonten van oudere generaties. Mijn tuin staat vol met courgettes dus bracht ik er een mee voor mijn tante. “O dank je wel”, zei ze. Na enige aarzeling, want een gegeven paard mag je niet in de bek zien, voegde ze er toch aan toe “wat is het eigenlijk en wat moet ik er mee doen?” Dom natuurlijk dat ik er niet bij stil gestaan heb dat dit een nieuwerwetse groente is.

Tijdens het tweede kopje koffie vertelde ze hoe ze genoten had van haar cruise naar Scandinavië met haar dochter. Alleen het eten was haar erg tegengevallen. Terwijl haar dochter, mijn nicht dus, de dag ervoor aan de telefoon juist zo enthousiast was over de grote variëteit aan eten. Zo zie je maar weer smaken verschillen, zelfs tussen generaties. Toen ik haar vroeg waarom het eten niet lekker was reageerde ze: “Het was allemaal zo vreemd, ik heb geen eens aardappelen gezien!” Eigenlijk was ik daar heel verbaasd over omdat ze ieder jaar op vakantie gaat naar het buitenland. “Had ze dan altijd aardappelen meegenomen?” vroeg ik mij in stilte af.

Polarisatie
Hoe gaan de ouderen om met alle veranderingen? Tegenwoordig hebben ook zij allemaal wel een PC en een mobiele telefoon. Waar vroeger de dames gingen handwerken en de mannen biljarten of kaarten en een sigaar roken zijn de ouderen nu massaal op computerles en ontdekken ze hoe makkelijk het is om te skypen met (klein)kinderen, waar ook ter wereld. Toch is de oudere generatie door de crisis ook onzeker geworden. Geregeld hoor ik zeer verontwaardigde reacties over hoe ze links en rechts gekort worden. Immers zij hebben ervoor gezorgd dat de wederopbouw succesvol was en dat er vanaf de jaren ’60 sprake was van enorme welvaartsgroei.

De hang naar het verleden en de behoefte te behouden wat we hebben vertaalt zich ook in de politiek. Uitermate jammer en ongelukkig vind ik de opkomst van de ouderenpartijen zoals 50Plus. Dit leidt alleen maar tot nog meer polarisatie in onze samenleving naast die van autochtoon versus allochtoon. Jongeren en ouderen worden hiermee tegen elkaar uitgespeeld. Een slechte ontwikkeling. Kunnen we binnenkort de oprichting van een jongerenpartij verwachten?

Nieuw mensbeeld
We beginnen er goed van doordrongen te raken dat onze verzorgingsstaat onbetaalbaar is geworden en dat er alternatieven moeten komen. Hoewel de term participatiesamenleving een hoop weerstand oproept is dat toch de weg die we moeten inslaan. Daar zullen ook de ouderen aan moeten bijdragen. De tijd is voorbij dat zij op hun oude dag onbekommerd in luxe verzorgd worden. Het is simpelweg niet meer op te brengen.

Gelukkig heeft de meerderheid van de pensioengerechtigde generatie het beter dan ooit tevoren, dus kunnen ze best wat extra bijdragen. Punt is alleen dat de knop nog even om moet. En dat is heel erg lastig zeker voor een generatie die is opgegroeid met een sterke traditie en een totaal ander mensbeeld. Daar was hard werken de norm en werd je afgemeten aan de baan die je had. Nu is het nog maar de vraag of de huidige generatie hun pensioengerechtigde leeftijd wekend zullen behalen.

Tijd voor een nieuw mensbeeld waarbij iedereen telt, zonder aanzien des persoons, zonder terug te kijken naar het verleden van hoe het toen was, maar met een nieuw perspectief op de toekomst. Alleen als we samenwerken kunnen we de enorme verandering waar we voor staan realiseren.