De moderne mens is consument

De moderne mens is een economische mens. Hij drukt alles uit in geld en is voortdurend bezig zijn behoeft te bevredigen. Onze economie is derhalve ingericht op het voortbrengen van goederen die vervolgens zo snel mogelijk worden geconsumeerd om met dezelfde snelheid op de vuilnisbelt te doen belanden.

Van de week was ik op zoek naar wat begrippen over de economische mens ter voorbereiding van een nieuwe workshop over duurzaamheid. In mijn zoektocht stuitte ik op de film van Annie Leonard: The story of stuff. Ik bekeek hem weer eens en realiseerde mij wederom wat een fantastische film het is. In 20 minuten wordt ons hele economische systeem met al zijn makke aan de orde gesteld. Midden in de film constateert Leonard dat wij verworden zijn tot consumenten en dat onze enige taak is het zo snel mogelijk consumeren van producten.

Goedkoop is duurkoop
Ik kom zelf uit een boerenmilieu. Bij ons werd zo min mogelijk verspild en zoveel mogelijk hergebruikt. Mijn vader zei altijd: “Goedkoop is duurkoop” dus kregen wij nuttige spullen die gerepareerd konden worden. Kom daar nu nog maar eens om, bijna niets is meer te repareren. Alles is voor kortdurend gebruik in elkaar gezet. Als je elektronische tandenborstel kapot is dan kan je een nieuwe kopen, repareren is niet alleen veel te duur maar ook nagenoeg onmogelijk. Ik heb er nog altijd moeite mee.

Laatst was een speaker box van mijn computer kapot gegaan dus kocht ik losstaande speakers in een elektronicazaak, voor bijna niets. Mijn blijdschap dat ik voor zo weinig geld een goede oplossing voor mijn probleem had gevonden was van zeer korte duur. Onze jonge kat had al na drie dagen de draad doorgeknaagd, in wel vier stukken. Probeer dat maar eens te ruilen! Dus kon ik, met de wijze raad van mijn vader in mijn oren, weer nieuwe kopen. Wie nog een suggestie heeft hoe ik de onopenbare kastjes kan openen om de draad te repareren, mag zich melden.

Wegwerpmaatschappij
We leven in een wegwerpmaatschappij en het is zoeken met een lichtje om spullen te vinden die te repareren zijn. Het is treurig te moeten constateren dat het credo van mijn vader alleen maar schrijnender is geworden. Toch is er hoop. Nu ruim 5 jaar na het uitkomen van The Story of Stuff begint het tij te keren. Mensen pikken het niet langer om alleen maar wegwerpartikelen te kopen.

De film van Leonard is zo mooi want het laat haarfijn zien dat er iets goed scheef zit in ons systeem. Van alle grondstoffen in de aarde is een derde al opgebruikt. Slechts 1% van alles wat we kopen wordt langer dan 6 maanden gebruikt. De overige 99% gaat vroegtijdig kapot of is verouderd mede dankzij de commercie en de mode. Voor de productie van consumptieartikelen gebruiken we teveel grondstoffen, teveel synthetische chemicaliën en teveel pesticiden die op zeker moment in onze voedselketen weer tevoorschijn komen met alle gevolgen van dien voor onze gezondheid. Om nog maar te zwijgen over de verontreinigde afvalbergen die we hebben achtergelaten en de wereldwijde plundering van voor mens en dier onleefbaar geworden gebieden. En de grote vraag is of we gelukkiger zijn geworden van al dat consumeren.

De circulaire economie
Daarom is het hoogtijd dat we een nieuwe weg inslaan. Om te beginnen door meer aandacht te geven aan de circulaire economie waarbij twee elementen van belang zijn: het verhogen van de belasting op grondstoffen zodat er minder uit de grond gehaald wordt en het verlagen van de belasting op arbeid zodat repareren loont. Maatregelen die genomen dienen te worden door overheden, maar ook genomen kunnen worden als we maar willen. Als we ons niet slechts laten leiden door de grote multinationals die de macht bezitten om dergelijke voor hun nadelige maatregelen tegen te houden. We zullen wel moeten willen we de leefbaarheid op onze aarde veilig stellen en alles wat er op leeft serieus nemen.

Bekijk hier de film en oordeel zelf.