Het hek is van de dam

“Hé Jolanda, heb je het al gelezen? Zwitserland gaat het basisinkomen invoeren.” Van alle kanten werd ik door vrienden en bekenden gewezen op de berichten uit Zwitserland. Het geeft een goed gevoel dat de tamtam die ik gemaakt heb over basisinkomen in ieder geval is aangekomen.

 

In een binnenkort te houden referendum krijgen alle Zwitsers de gelegenheid zich uit te spreken over de invoering van het onvoorwaardelijk basisinkomen. Vooral de hoogte van het bedrag doet het buitenland opveren. Ook in ons land duikt de media er bovenop. Zwitserland wil het basisinkomen invoeren ter hoogte van een maandelijks uit te keren bedrag van 2500 Zwitserse Franken. Omgerekend in euro’s is dat een behoorlijk bedrag namelijk € 2030,-.

“Ik ga emigreren”, gaf een van mijn vrienden aan, “van zo’n bedrag kan ik prima leven”. Maar helaas heeft hij pech want zo’n vaart loopt het nog niet in Zwitserland, het gaat namelijk om een referendum en dat zal pas het begin zijn van de weg er naartoe. Ook is de hoogte van het bedrag relatief, want de kosten voor levensonderhoud zijn er aanzienlijk hoger. En daarnaast speelt nog mee dat je als buitenlander Zwitserland niet zo maar binnen komt.

Gratis geld maakt gelukkig
Een artikel dat behoorlijk wat stof deed opwaaien was dat van Rutger Bregman van de Correspondent. De titel: “Waarom we iedereen gratis geld moeten geven”, maakte verhitte discussies los waarbij voor- en tegenstanders elkaar met allerlei argumenten om de oren sloegen. Op zeker moment kwam zelfs de uitspraak “Geen gezeik, iedereen rijk” van Koot & Bie voorbij.

Het artikel laat vooral zien welke experimenten er wereldwijd en door de jaren heen zijn geweest met de invoering van een al dan niet beperkt basisinkomen. In London hebben zwervers betere kansen gekregen, waarbij de gemeenschap nog goedkoper uit was ook. Maar ook voorbeelden in Kenia, Namibië, Malawi, India, Mexico, Brazilië en zelfs in Canada laten stuk voor stuk positieve resultaten zien. Met ‘gratis’ geld worden mensen ineens in staat gesteld om hun droom waar te maken. Of het geld nu gratis is of niet, net iets meer armslag hebben uit onverwachte hoek maakt weldegelijk gelukkig blijkt uit allerlei voorbeelden.

Onderzoeksgegevens uit Zwitserland
Gelijktijdig met de berichten over het referendum komt de Technische Hogeschool ETH uit Zürich met onderzoeksgegevens over het basisinkomen naar buiten. De ETH onderzocht de achtergrond van de tegenstelling tussen de voor- en tegenstanders van het onvoorwaardelijk basisinkomen. De conclusie van het onderzoek wijst uit dat de manier waarop mensen aankijken tegen rechtvaardigheidsgevoel en hun drijfveer en doel in het leven, bepaalt of ze voor of tegen een onvoorwaardelijk basisinkomen zijn.

ETH: Wat zou jij doen met een basisinkomen?

De voorstanders van het onvoorwaardelijk basisinkomen vinden vooral gelijkheid in de samenleving en persoonlijke groei belangrijk. Terwijl de tegenstanders vooral waarde hechten aan rijkdom, imago en persoonlijk prestige en daarmee de ongelijkheid tussen individuen als gegeven beschouwen als deze gebaseerd is op individuele prestaties. Het onderzoek liet ook zien dat over het algemeen de tegenstanders betere banen hadden en een hoger inkomen genoten.

Participatiesamenleving
Dat de sociale zekerheid sterk verbonden is met arbeid blijkt vooral uit onze uitkeringen. Iemand krijgt een werkloosheidsuitkering als zijn werk wegvalt en het pensioen is opgebouwd vanuit arbeid. Vervalt iemand in de bijstand dan blijft beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt het uitgangspunt. Juist de sociale zekerheid is sterk aan verandering onderhevig. Enerzijds staat de betaalbaarheid onder druk en aan de andere kant is de arbeidsmarkt uiterst onzeker aan het worden.

De toekomst van arbeid is een belangrijk motief achter de invoering van een basisinkomen. De tegenstanders zeggen: “je moet werken voor je geld” dus van ‘gratis’ geld kan geen sprake zijn. Maar juist de voorstanders kijken naar gelijkheid in de samenleving en ontplooiing van het individu. In mijn ogen de enige juiste houding om naar een participatiesamenleving te komen.

Interview voor Radio2
Dat mensen mij inmiddels ook weten te vinden als het gaat om basisinkomen is de afgelopen week weer bevestigd. Ik was voor mijn partij De Groenen (groot voorstander van het basisinkomen) afgereisd naar het Euro Parlement in Straatsburg voor een bezoek aan de Europese Groenen in verband met de Europese verkiezingen van 2014. Uitslapen in het hotel was er niet bij want om kwart voor 7 werd ik gebeld door Wendy Beenakker van het programma “De Heer ontwaakt” op radio2 met de vraag of ik commentaar wilde geven op het referendum over het basisinkomen in Zwitserland. Een leuk interview op Radio2 was het gevolg waarbij ik het belang van het EU Burgerinitiatief Basisinkomen in brede kring onder de aandacht kon brengen.

Kortom: hoewel we nog lang niet de benodigde handtekeningen hebben voor het burgerinitiatief basisinkomen neemt de belangstelling zienderogen toe, vooral ingegeven door de beschikbaarheid van onderzoeken en voorbeelden. En dat is absoluut goed nieuws. Wat mij betreft moet het er nu maar van gaan komen. Willen we belangrijke ontwikkelingen in ons bestaan in goede banen leiden dan hebben we instrumenten nodig om dat mogelijk te maken. Het basisinkomen is zo’n instrument, zeker geen doel op zich, maar een hulpmiddel om onze wereld te helpen omvormen. Help mee de hekken wagenwijd open te zetten!

Teken hier het Burgerinitiatief Basisinkomen.